ΡΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΣΕ –ΤΕΟΣ ΚΑΙ –ΤΟΣ
·
Τα ρηματικά επίθετα σε -τέος δηλώνουν κάτι που πρέπει να γίνει και
αποδίδονται με το δεῖ + το αντίστοιχο απαρέμφατο.
·
Τα ρηματικά επίθετα σε –τός μπορούν να δηλώνουν κάτι που είναι
δυνατό ή άξιο να γίνει και αποδίδονται με το δυνατὸν / ἄξιόν ἐστι + το αντίστοιχο απαρέμφατο.
·
Συνήθως κοντά στα ρηματικά
επίθετα υπάρχει η δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου ( δηλ. του ποιητικού
αιτίου )
Με τα ρηματικά επίθετα σε –τέος η σύνταξη είναι :
1. προσωπική : τότε το ρηματικό επίθετο αναλύεται με το δεῖ + απαρέμφατο παθητικής φωνής. Η δοτική προσωπική του
ενεργούντος προσώπου θα μετατραπεί σε εμπρόθετο προσδιορισμό του ποιητικού
αιτίου (ὑπὸ + γενική ). π.χ. Ἑορταί τινες νομοθετητέαι ἡμῖν = δεῖ νομοθετηθῆναι
ἑορτάς τινας ὑφ’ ἡμῶν
2.
απρόσωπη : τότε το ρηματικό
επίθετο αναλύεται με το δεῖ +
απαρέμφατο ενεργητικής φωνής . Η δοτική προσωπική του ενεργούντος
προσώπου θα μετατραπεί σε υποκείμενο του απαρεμφάτου ( σε αιτιατική ). π.χ. Μεθεκτέον
ἐστὶ τῶν πραγμάτων πλείοσι = δεῖ μετέχειν πλείονας τῶν πραγμάτων
ΠΡΟΣΟΧΗ! Αν δεν υπάρχει ενεργητική
φωνή για να σχηματίσουμε το απαρέμφατο, τότε χρησιμοποιούμε μέσο τύπο με
ενεργητική σημασία. π.χ. Ἐπιμελητέον ἐστὶν ὑμῖν τῶν σωμάτων = δεῖ ἐπιμελεῖσθαι ὑμᾶς
τῶν σωμάτων
Τα ρηματικά επίθετα σε –τός έχουν γενικώς παθητική σημασία. Κατά την
ανάλυσή τους ισχύει ό,τι και για τα
ρηματικά επίθετα σε –τέος , μόνο που αποδίδονται με το δυνατὸν / ἄξιόν ἐστι + το αντίστοιχο απαρέμφατο. π.χ.
1. προσωπική σύνταξη : Διαβατός ἐστιν ἡμῖν ὁ ποταμὸς = δυνατόν ἐστι διαβαθῆναι τὸν ποταμὸν
ὑφ’ ἡμῶν
2.
απρόσωπη σύνταξη : βιωτόν ἐστιν
ἡμῖν = ἄξιόν ἐστι ἡμῖν ζῆν
ΠΡΟΣΟΧΗ! Όταν έχουμε ρηματικό επίθετο και κοντά του μία δοτική, πρέπει να
προσέχουμε , γιατί μπορεί να μην είναι δοτική προσωπική του ενεργούντος
προσώπου. π.χ. Οὐκ ἀθυμητέον ἐστὶ τοῖς
γεγενημένοις = οὐ δεῖ ἀθυμειν τοῖς
γεγενημένοις (δοτική της αιτίας)
Σόνια Σιούτη, φιλόλογος
Σχόλια