Αφού πολιτεία και πολίτευμα σημαίνουν
το ίδιο πράγμα, κι η διακυβέρνηση, η υπέρτατη εξουσία των πόλεων, αναγκαστικά
ασκείται ή από ένα άτομο ή από λίγους ή από πολλούς. Όταν το ένα αυτό άτομο ή
οι λίγοι ή οι πολλοί κυβερνούν σύμφωνα με το κοινό συμφέρον, αναγκαστικά τα
πολιτεύματα αυτά είναι ορθά. (30) Όταν όμως έχουν σκοπό να εξυπηρετήσουν το
προσωπικό συμφέρον του ενός ή των λίγων ή του πλήθους είναι παραβιάσεις. Γιατί
ή πρέπει να αρνηθούμε τον τίτλο του πολίτη σ' αυτούς, που μετέχουν στη
διακυβέρνηση ή πρέπει να μετέχουν σ' αυτήν αφού είναι πολίτες. Συνηθίζουμε από
τα μοναρχικά πολιτεύματα να ονομάζουμε «βασιλεία» εκείνο που αποβλέπει στο
κοινό συμφέρον, (35) και αριστοκρατία, τη διακυβέρνηση από λίγους κι όχι από
ένα μονάχα πρόσωπο, είτε επειδή κυβερνούν οι άριστοι, είτε επειδή η εξουσία
τους έχει σκοπό να κάμει άριστη την πόλη και τους πολίτες. Όταν κυβερνά την
πόλη ο λαός για το κοινό καλό, σ' αυτό το πολίτευμα δίνουμε το όνομα «πολιτεία»
που είναι κοινό για όλα τα πολιτεύματα. Και πολύ σωστά. (40) Γιατί αν είναι
δυνατό να εξακριβώσουμε την αρετή ενός ανθρώπου ή μιας μικρής ομάδας ανθρώπων,
[1279b] είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε κάθε είδος αρετής μέσα στο πλήθος,
και μάλιστα την πολεμική, επειδή αυτή υπάρχει μέσα στη μάζα. Γι' αυτό το λόγο
σ' αυτή την πολιτεία η υπέρτατη εξουσία ανήκει στην τάξη των πολεμιστών και
μετέχουν στην κυβέρνηση αυτοί που κατέχουν όπλα. (5) Παρεκτροπές των
πολιτευμάτων που αναφέραμε είναι η τυραννία της βασιλείας, η ολιγαρχία της
αριστοκρατίας, και της «πολιτείας» η δημοκρατία. Η τυραννία είναι μια μοναρχία
που εξυπηρετεί το συμφέρον μονάχα του μονάρχη. Η ολιγαρχία ωφελεί μονάχα τους
πλούσιους. Η δημοκρατία μονάχα τους φτωχούς. (10) Όμως κανένα από τα
πολιτεύματα αυτά δεν εξυπηρετεί το συμφέρον του συνόλου των πολιτών.
Μτφρ.
Β. Μοσκόβης. 1989. Αριστοτέλους
Πολιτικά. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
Σχόλια