Να συσχετίσετε το κείμενο που ακολουθεί με τις εικόνες που παρατίθενται.
Κριτήρια επιλογής επαγγέλματος
Η επιλογή επαγγέλματος είναι ένα γεγονός ιδιαίτερης σημασίας και προϋποθέτει την έγκαιρη και υπεύθυνη προετοιμασία για τη λήψη τελικής απόφασης. Αυτή δεν περιορίζεται χρονικά σε μια ορισμένη περίοδο της ζωής και συγκεκριμένα στην εφηβεία όπως, συνήθως, νομίζεται. Αντίθετα, αποτελεί την κατάληξη μιας ολόκληρης σειράς σταδιακών αποφάσεων, που λαμβάνονται σε διάφορες περιόδους της ζωής του ατόμου τόσο πριν όσο και μετά την εφηβεία. Από διάφορες έρευνες διαπιστώθηκε ότι οι επαγγελματικές προτιμήσεις και οι στάσεις των νέων στα διάφορα επαγγέλματα αρχίζουν να διαμορφώνονται ήδη από την παιδική ηλικία, κατά την οποία ο ρόλος της οικογένειας πρώτα και του σχολείου αργότερα, είναι πολύ σημαντικός. Επαγγελματικές προτιμήσεις και ενδιαφέροντα παρουσιάζονται από την προσχολική ηλικία. Τα ενδιαφέροντα αυτά όμως δεν παρουσιάζουν σταθερότητα. Διαπιστώνεται, γρήγορη μετάπτωση από το ένα επάγγελμα στο άλλο. Κατά τη σχολική ηλικία τα επαγγελματικά σχέδια είναι φιλόδοξα και εξωπραγματικά. Υπαγορεύονται περισσότερο από το συναίσθημα και τις εντυπώσεις του και λιγότερο από τη λογική εξέταση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
Στην ηλικία των 13-15 ετών ο μαθητής βρίσκεται για πρώτη φορά στο
στάδιο ενός ουσιαστικού προβληματισμού. Επιζητά την πληροφόρηση για τα διάφορα επαγγέλματα, για τις
δεξιότητες που απαιτούνται κλπ. Όμως, σπάνια στο στάδιο αυτό οι μαθητές
ενδιαφέρονται για λεπτομερείς και σε βάθος πληροφορίες. Με την πρόοδο της
ηλικίας η επαγγελματική κατεύθυνση, με κριτήριο τα ενδιαφέροντα,
αποκρυσταλλώνονται. Στην συνειδητοποίηση των ενδιαφερόντων παίζουν ρόλο οι
επιδόσεις στο σχολείο αλλά και οι ιδιαίτερες ασχολίες (αθλητικές, καλλιτεχνικές
κ.λπ.). Προς το τέλος της εφηβείας ο μαθητής καλείται να καταλήξει οριστικά σε
μια επιλογή. Παραμένει συχνά σταθερός στην απόφασή του αυτή και αρχίζει να
προετοιμάζεται για το επάγγελμα που διάλεξε.
Διαπιστώθηκε ότι οι
μαθητές σκέφτονται να ακολουθήσουν επαγγέλματα επιστημονικά, που προσδίδουν κύρος ή που ανήκουν στο
δημόσιο τομέα (π.χ. απλά στρατιωτικά-αστυνομικά). Σε
έρευνα ( Βίκη, Παπάνης) με πανελλήνιο δείγμα 2500 μαθητών η συμφωνία πρώτης
σκέψης για κάποιο επάγγελμα και τελικής απόφασης επαγγέλματος ανέρχεται στο
36%. Τα δημοφιλέστερα επαγγέλματα τόσο στις πρώτες σκέψεις των μαθητών όσο και
στις μετέπειτα προτιμήσεις τους παραμένουν τα Ανώτερα Εκπαιδευτικά, τα Επιστημονικά Ιατρικά και τα Απλά
Στρατιωτικά-Αστυνομικά. Στην περίπτωση του τελικού
επαγγέλματος, τα Ανώτερα Εκπαιδευτικά και τα Απλά Στρατιωτικά-Αστυνομικά
παραμένουν στις πρώτες προτιμήσεις, αλλά αυξάνονται αισθητά τα ποσοστά των
επαγγελμάτων Μηχανογράφησης & Πληροφόρησης και Ανώτερων Οικονομικών (3η και
4η επιλογή αντίστοιχα), ενώ ελαττώνεται κατά το ήμισυ το ποσοστό των
Επιστημονικών Ιατρικών επαγγελμάτων.
Το φύλο
αποτελεί παράγοντα διαφοροποίησης τόσο των επιθυμιών όσο και των τελικών
επιλογών των μαθητών. Σύμφωνα και με την άποψη της Gilligan, η διαφοροποίηση
αυτή έχει σχέση με τις εμπειρίες των φύλων.Η σχολική
επίδοση των μαθητών, το επάγγελμα του πατέρα αλλά και το κοινωνικοοικονομικό
επίπεδο της οικογένειας αποτελούν
παράγοντες-κριτήρια επιλογής επαγγελμάτων (χαμηλό κοινωνικό επίπεδο οδηγεί σε
αντίστοιχη επιλογή επαγγέλματος, και υψηλό επίπεδο σε επιλογή ανταγωνιστικών
επαγγελμάτων).Τέλος, ποσοστό 14% των μαθητών επιθυμεί «επιστημονικά»
επαγγέλματα αλλά τελικά επιλέγει τα «απλά». Οι μαθητές της κατηγορίας αυτής
έχουν χαμηλή επίδοση, χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και προέρχονται
περισσότερο από αγροτικές περιοχές.
Αγνή Βίκη, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
Εικόνα 2
Σόνια Σιούτη, φιλόλογος
Σχόλια