Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος
ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά,
τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ ἀποδεχθέντα,
ἀκλεᾶ γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι' ἥν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι.
Μετάφραση
Ηροδότου Αλικαρνασσέα η έκθεση των ερευνών, ώστε ούτε όσα πραγμάτωσε το ανθρώπινο
γένος να ξεθωριάσουν με τον καιρό, ούτε έργα μεγάλα και αξιοθαύμαστα, άλλα
Ελλήνων και άλλα βαρβάρων επιτεύγματα, να μείνουν στην αφάνεια – κι όλα τα
παραπάνω κι επιπρόσθετα ποια ήταν η αιτία που πολέμησαν ο ένας τον άλλο.
Σχόλιο
Η
ιωνική παιδεία που έλαβε ο Ηρόδοτος τον έφερε σε επαφή με τον ορθολογισμό. Ο ίδιος είναι δύσπιστος απέναντι σε κάθε τι
αντιφατικό, Προσπαθεί κατά το δυνατό να στηρίζεται σε γεγονότα και όχι σε
μύθους, διότι τα γεγονότα μπορούν να υποστούν κριτικό έλεγχο. Αναζητεί τις
αιτίες και όχι τις μυθολογικές ερμηνείες, αφού αυτές δεν μπορούν να ελεγχθούν
με τη λογική. Έτσι, και στο προοίμιό του επιλέγει
να χρησιμοποιήσει τη λογική προκειμένου να αποδώσει τα αίτια των γεγονότων αλλά
και της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Την πρόθεσή του αυτή την εκφράζει αμέσως
κιόλας στο κυρίως προοίμιο, χαρακτηρίζοντας το έργο του «ἱστορίης ἀπόδεξις», δηλαδή έρευνα. Μεταβαίνοντας στο δεύτερο μέρος
του προοίμίου του, επισημαίνει ότι θα αφηγηθεί «ποια ήταν η αιτία που πολέμησαν ο ένας τον άλλο». Θα προσπαθήσει,
δηλαδή, να είναι ένας αποστασιοποιημένος αφηγητής. Θα επιδιώξει να ερμηνεύσει
τα γεγονότα με ορθολογισμό. Άλλωστε το γεγονός ότι παραθέτει τις μυθολογικές
εκδοχές δε σημαίνει ότι τις αποδέχεται κιόλας. Με την τριτοπρόσωπη αφήγηση που
επιλέγει να χρησιμοποιήσει διαχωρίζει τη θέση του. Για παράδειγμα, χρησιμοποιεί
πλάγιο λόγο: «λένε», «ιστορούν», «από τη
μεριά των Περσών». Δηλώνει μάλιστα πως θα εξιστορήσει τα γεγονότα «χωρίς διαφοροποίηση» και «με τον ίδιο τρόπο».
Σόνια Σιούτη, φιλόλογος
Σχόλια