1. επιθετική μετοχή : αναλύεται σε αναφορική πρόταση.
Ø έναρθρη : οὗτος / αὕτη / τοῦτο + ὃς / ἣ / ὃ + ρήμα
Ø άναρθρη : ὃς / ἣ / ὃ + ρήμα
2. κατηγορηματική μετοχή : αναλύεται σε ειδική πρόταση.
ὅτι + ρήμα ( οριστική )
3. τελική μετοχή : αναλύεται σε τελική πρόταση.
ἵνα, ὅπως , ὡς + ρήμα (υποτακτική ή ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο)
4. χρονική μετοχή : αναλύεται σε χρονική πρόταση.
Ø προτερόχρονο : ἐπεὶ / ἐπειδὴ + ρήμα (οριστική), πρίν + απαρέμφατο
Ø σύγχρονο : ὅτε + ρήμα
* αν η μετοχή είναι χρονικο-υποθετική : ἐπειδὰν / ἐπὰν / ὅταν + ρήμα (υποτακτική)
5. αιτιολογική μετοχή : αναλύεται σε αιτιολογική πρόταση.
Ø αντικειμενική αιτιολογία : ὅτι / ἐπεὶ / ἐπειδὴ + ρήμα (οριστική ή ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν η εξάρτηση είναι από ιστορικό χρόνο)
Ø υποκειμενική αιτιολογία : ὡς + ρήμα
6. υποθετική μετοχή : αναλύεται σε υποθετική πρόταση.
* για να αναλύσουμε μία υποθετική μετοχή , πρέπει να προσέξουμε την απόδοση. Συνήθως βρίσκεται κοντά σε μέλλοντα ή κοντά σε δυνητική έγκλιση. Άρα, ανάλογα με το είδος του υποθετικού λόγου, η μετοχή θα αναλύεται με τον κατάλληλο υποθετικό σύνδεσμο (εἰ, ἐὰν, ἂν, ἢν)+ ρήμα.
7. εναντιωματική μετοχή : αναλύεται σε εναντιωματική πρόταση.
Ø εἰ καὶ + ρήμα (οριστική)
Ø ἂν καὶ + ρήμα (υποτακτική)
8. Η τροπική μετοχή δεν αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση.
παραδείγματα
1. επιθετική μετοχή :
· έναρθρη : οἱ λέγοντες ταῦτα = οὗτοι οἳ λέγουσι ταῦτα
· άναρθρη : Σύνειμι ἀνθρώποις δυναμένοις ἀναλίσκειν = Σύνειμι ἀνθρώποις οἳ δύνανται ἀναλίσκειν.
2. κατηγορηματική μετοχή :
Οἶσθα ταῦτα πραχθέντα τότε = Οἶσθα ὅτι ταῦτα ἐπράχθησαν τότε.
3. τελική μετοχή :
Πέμπει στράτευμα καταληψόμενον τὴν πόλιν = Πέμπει στράτευμα ἵνα καταλήψηται τὴν πόλιν.
4. χρονική μετοχή :
· προτερόχρονο : Δόξαντα ταῦτα τὰ στρατεύματα ἀπῆλθον = Ἐπεὶ ἔδοξε ταῦτα τὰ στρατεύματα ἀπῆλθον.
· σύγχρονο : Λέγοντος ἐμοῦ ἠρώτησεν = Ὅτε ἔλεγον ἐγὼ ἠρώτησεν.
5. αιτιολογική μετοχή :
· αντικειμενική αιτιολογία : Ἐλεγχόμενοι ἤχθοντο = Ἤχθοντο ὅτι ἠλέγχοντο.
· υποκειμενική αιτιολογία : Ἔστησαν τρόπαιον ὡς νενικηκότες = Ἔστησαν τρόπαιον ὡς νενικηκότες εἶεν. (το ρήμα σε ευκτική του πλαγίου λόγου λόγω εξαρτησης από ιστορικό χρόνο).
6. υποθετική μετοχή :
Ἄνδρες ἀγαθοὶ γενόμενοι , οὐκ ἂν ποτέ ταῦτα ἔπασχον = Εἰ ἦσαν ἄνδρες ἀγαθοὶ , οὐκ ἂν ποτέ ταῦτα ἔπασχον.(μη πραγματικό)
Νικῶν οὐκ ἂν θαυμάζοιο = Εἰ νικώης, οὐκ ἂν θαυμάζοιο.(απλή σκέψη του λέγοντος)
7. εναντιωματική μετοχή :
Ἀθηναῖοι καὶ οὐ μεταλαβόντες τοῦ χρυσίου πρόθυμοι ἦσαν = Ἀθηναῖοι εἰ καὶ οὐ μετέλαβον τοῦ χρυσίου πρόθυμοι ἦσαν.
Προτεινόμενη άσκηση
Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω μετοχές ως προς το είδος και να τις αναλύσετε στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις.
1. Ἐξηλέγχθη οὗτος δῶρ’ ἔχων καὶ ψευδῆ λέγων.
2. Οἱ πολῖται φαίνονται ἄδικα ποιοῦντες.
3. Ἀνελόμενοι τὰ κατὰ σφᾶς αὐτοὺς ναυάγια , ναῦς τε καταδύσαντες περὶ ἑβδομήκοντα τρόπαια ἔστησαν.
4. Φίλιππος φανερός ἐστιν ἐπιβουλεύων τοῖς Ἕλλησι καὶ διαφθείρων τινὰς τῶν προεστηκότων.
5. Πάντες ἴσασι τοὺς πολλοὺς τῶν λεγόντων οὐχ ὑπὲρ τῶν τῇ πόλει συμφερόντων δημηγορεῖντολμῶντας , ἐμὲ δὲ τῶν λόγων τούτων ἡγεμόνα γεγενημένον , τῶν παρακαλούντων τοὺς Ἕλληνας ἐπί τε τὴν ὁμόνοιαν τὴν πρὸς ἀλλήλους καὶ τὴν στρατείαν τὴν ἐπὶ τοὺς βαρβάρους.
6. Ἦλθον οἱ στρατηγοὶ βουλευσόμενοι περὶ τοῦ πρὸς Φίλιππον πολέμου.
7. Οἱ δικασταὶ ἀπεψηφίσαντο Ἀγοράτου ὡς εὐεργέτου ὄντος.
8. Καίπερ οὐ βουλομένων Ἀθηναίων ἡμεῖς ἥκομεν βοηθήσοντες ὑμῖν.
9. Οὐ βούλομαι κακὸν εἰπεῖν οὐδὲν ἀρχόμενος τοῦ λόγου.
10. Εἰπόντων τῶν Ἐγεσταίων ταῦτα οἱ Ἀθηναῖοι ἐκκλησίαν ἐποίησαν.
11. Οὗτοι εἰσῆλθον εἰς τὸ ἐπὶ τῶν Τριάκοντα βουλευτήριον κριθησόμενοι.
12. Αἰσθάνομαι σε βουλόμενον ἐλθεῖν ἐνταῦθα.
13. Απεδοκίμασαν τοῦτον στρατηγὸν χειροτονηθέντα οὐ νομίζοντες εὔνουν εἶναι.
14. Ἤδη δέ τινων αἰσθάνομαι διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν.
15. Ἐβουλόμην ἂν Σίμωνα τὴν αὐτὴν γνώμην ἔχειν, ἵνα τἀληθῆ ἀκούσαντες ἀμφοτέρων ἔγνωτε τὰ δίκαια.
16. Ἔγνωσαν τοὺς πολίτας βλαπτομένους.
17. Ἠπίσταντο, ἐὰν ἐῶσι βλάπτεσθαι τοὺς νόμους, ἀνοσίους ὄντας.
18. Ἡγοῦμαι στρατεύσαντας βοηθῆσαι ἂν ὑμῖν αὐτοῖς μᾶλλον ἢ Λακεδαιμονίοις.
19. Τούτους ὁρῶ, ἕως ἂν ζῶσιν, ευδαιμονέστερον διάγοντας.
20. Ἔφη οὗτος οὐκ ἐλθεῖν τοὺς πρέσβεις ἐροῦντας τἀναντία τοῖς βελτίστοις.
Σόνια Σιούτη, φιλόλογος
Σχόλια