ΛΑΤΙΝΙΚΑ: Μετατροπή του προσδιορισμού του σκοπού στα άλλα είδη (βάσει των κειμένων του σχολικού βιβλίου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

1.Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat. (τελική πρόταση)

§  σουπίνο σε –um : Congrediāmur, singulāris proelii eventu cretum, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat.

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : singulāris proelii eventu ad cernandum

§  causa/ gratia + γενική γερουνδίου : singulāris proelii eventu cernandi causa/ gratia

(στα παραπάνω, η σύνταξη μεταβάλλεται σε ενεργητική, γιατί το σουπίνο και το γερούνδιο είναι τύποι ενεργητικοί. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι πλέον αντικείμενο του σουπίνου και του γερουνδίου. Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

§  αναφορική τελική πρόταση : Congrediāmur, qui singulāris proelii eventu cernāmus, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat.

(και στην αναφορική-τελική πρόταση η σύνταξη μεταβάλλεται σε ενεργητική, για να είναι αποδεκτό το νόημα. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι πλέον αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος cernamur=για να κρίνουμε)

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

2.Quam multas imagines fortissimōrum virōrum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- scriptōres et Graeci et Latīni nobis reliquērunt! (ad + αιτιατική γερουνδίου)

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : non solum intuendi causa/gratia, verum etiam imitandi causa/gratia

§  σουπίνο σε –um : non solum intuitum, verum etiam imitatum

§  τελική πρόταση :  Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis, ut non solum intueremur, verum etiam imitaremur, reliquerunt!

§  αναφορική τελική πρόταση : Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis, qui non solum intueremur, verum etiam imitaremur, reliquerunt!

Γερουνδιακή έλξη θεωρητικά απαγορεύεται, γιατί τα γερούνδια δεν έχουν αντικείμενο σε αιτιατική. Αν προστεθεί ως αντικείμενο των γερουνδίων το imagines, τότε επιτρέπεται να γίνει γερουνδιακή έλξη, η οποία μάλιστα είναι και υποχρεωτική, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Έτσι, θα έχουμε : 

§  ad + αιτιατική γερουνδιακού : non solum ad intuendas imagines, verum etiam ad imitandas imagines

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : non solum intuendarum imaginum causa/gratia, verum etiam imitandarum imaginum causa/gratia

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

3.Cum Africānus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venērunt. (σουπίνο σε –um)

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : complures praedonum duces forte ad salutandum ad eum venerunt.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου :  complures praedonum duces forte salutandi causa / gratia ad eum venerunt.

§  τελική πρόταση : complures praedonum duces forte, ut salutarent, ad eum venerunt.

§  αναφορική-τελική πρόταση : complures praedonum duces forte, qui salutarent, ad eum venerunt.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γερούνδιο, γιατί γερουνδιακή έλξη δεν επιτρέπεται, αφού δε δηλώνεται το αντικείμενο του γερουνδίου. Αν προστεθεί ως αντικείμενο του γερουνδίου το eum, θα έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη : 

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : complures praedonum duces forte ad eum salutandum ad eum venerunt.

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : complures praedonum duces forte eius salutandi causa / gratia ad eum venerunt.

4.Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset ...conlocavit. (σουπίνο σε –um)

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : Tum Scipio, cum ad se ipsum capiendum venisse eos existimasset, ...conlocavit.

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : Tum Scipio, cum sui ipsius capiendi causa venisse eos existimasset, ...conlocavit.

§  τελική πρόταση : Tum Scipio, cum venisse eos existimasset, ut se ipsum caperent, ...conlocavit.

§  αναφορική-τελική πρόταση : Tum Scipio, cum venisse eos existimasset, qui se ipsum caperent, ...conlocavit.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : Tum Scipio, cum ad se ipsum capiendum venisse eos existimasset, ...conlocavit.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : Tum Scipio, cum se ipsum capiendi causa venisse eos existimasset, ...conlocavit.

5.Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. (σουπίνο σε –um)

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : ...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ... ad virtutem eius admirandam se venisse.

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : ...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutis eius admirandae causa / gratia se venisse.

§  τελική πρόταση :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutem eius, ut admirarentur, se venisse.

§  αναφορική-τελική πρόταση :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutem eius, qui admirarentur, se venisse.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ... ad virtutem eius admirandum se venisse.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutis eius admirandi causa / gratia se venisse.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

7.Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, quo facilius divitias contemnĕre posset. (τελική πρόταση)

§  αναφορική τελική πρόταση : Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, qui facilius divitias contemnĕre posset.

καμία άλλη μετατροπή δεν είναι αποδεκτή, γιατί το ρήμα possum δεν σχηματίζει σουπίνο, γερούνδιο ή γερουνδιακό.

8.Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit (τελική πρόταση)

§  αναφορική-τελική πρόταση : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, qui eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit

§  σουπίνο σε –um : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent eo usum vultum risu solvit et protinus dixit

§  ad+αιτιατική γερουνδίου: Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent ad eo utendum vultum risu solvit et protinus dixit

§  causa / gratia +γενική γερουνδίου: Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent utendi eo causa vultum risu solvit et protinus dixit

Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γερούνδιο, γιατί γερουνδιακή έλξη δεν επιτρέπεται, αφού το αντικείμενο του ρήματος είναι ουδέτερο αντωνυμίας. Αν αντικατασταθεί το αντικείμενο του γερουνδίου eo από το pondere, θα έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη : 

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent ad pondus utendum vultum risu solvit et protinus dixit

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent utendi ponderis causa vultum risu solvit et protinus dixit

9.Supervacaneae, nē dicam ineptae, legatiōnis ministri, narrāte Samnitibus

§  η τελική πρόταση τίθεται παρενθετικώς και δεν είναι αποδεκτή καμία μετατροπή

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

10.Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (τελική πρόταση)

§  αναφορική-τελική πρόταση  (παθητική σύνταξη) :  Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat a quo C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (ποιητικό αίτιο του iudicaretur =a quo=a senatu)

§  αναφορική-τελική πρόταση  (ενεργητική σύνταξη) :  Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat qui C. Marium quam celerrime hostem iudicaret (υποκείμενο του iudicaret =qui=senatus).

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ad C. Marium quam celerrime hostem iudicandum.

§  Causa / gratia + αιτιατική γερουνδιακού :  Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marii (Mari) quam celerrime hostis iudicandi causa/gratia.

§  σουπίνο σε –um : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marium quam celerrime hostem iudicatum.

Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ad C. Marium quam celerrime hostem iudicandum.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marium quam celerrime hostem iudicandi causa/gratia.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

11.Quin, homo inepte, taces, ut consequāris, quod vis? (τελική πρόταση)

§  αναφορική-τελική πρόταση : Quin, homo inepte, taces, qui consequāris, quod vis?

§  ad+αιτιατική γερουνδίου: Quin, homo inepte, taces ad consequendum quod vis? (Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

§  causa/gratia + γενική γερουνδίου : Quin, homo inepte, taces consequendi causa/gratia quod vis? (Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

§  σουπίνο σε –um : Quin, homo inepte, taces consecutum quod vis?

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

12.(Porcia) cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (causa + γενική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ad ungues(-is) resecandos poposcit eoque velut forte se vulneravit. (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  σουπίνο σε –um : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungues (-is) resectum poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  τελική πρόταση : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ut ungues(-is) resecaret causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  αναφορική-τελική πρόταση : (Porcia) cultellum tonsorium quasi quae ungues(-is) resecaret causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, γιατί έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ad ungues (-is) resecandum poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungues (-is) resecandi causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

13.Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit

(ad+ αιτιατική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  causa / gratia +γενική γερουνδιακού : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eius obiurgandae causa / gratia venit. (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  σουπίνο σε –um : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eam obiurgatum venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  τελική πρόταση : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ut eam obiurgaret venit. (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  αναφορική-τελική πρόταση : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus qui eam obiurgaret venit. (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, γιατί έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandum venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eam obiurgandi causa/gratia venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)