Αρχαία Ελληνικά: 40 ασκήσεις γραμματικής

Επιμέλεια ασκήσεων: Σόνια Σιούτη

1. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τους κατάλληλους τύπους:

Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο
(β’εν.)	(β’εν.)	λαμβάνειν
	περιπέμποις
ἐπέσταλκα
(γ΄πλ.)	(γ΄πλ.)	διώκειν
(β΄πλ.)	(β΄πλ.)	στρέψαι
ἐπάγεσθε
	πείθοιτε
κομίζουσι(ν)
παύεται

2. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των ουσιαστικών που ακολουθούν: ὁ πρεσβευτής, ἡ πάροδος, τὸ μνημεῖον , ἡ κάμινος, ὁ δίαυλος, ἡ ποιότης, το κτῆμα.

3. Για καθέναν από τους παρακάτω τύπους να γράψετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό:

ὑμετέρους , ταύτης , πασῶν, σφῶν, οἷσπερ (ουδ.)

4. Να γράψετε τον αντίστοιχο τύπο του αορίστου β‘ για καθέναν από τους τύπους που σας δίνονται:

ρηματικός τύπος	αόριστος β΄
π.χ.         λαμβάνειν	λαβεῖν
παράγετε (προστ.)
ὁρᾶν
πυνθάνομαι
πείθομαι
αἰσθάνονται
ἐχέτω
διαβάλλεσθαι
φεύγοι
συμφέρετε
λανθάνεις
ἐπιτυγχάνητε

5. Να γράψετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων και των επιρρημάτων που ακολουθούν: σαφῶς, πλήρεις (θηλ.), χαλεπαῖς, εὖ, σοφοῖς, ἀληθέσιν (αρσ.), πολύ.

6. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί :

Ενεστώτας	Παρατατικός	Αόριστος
		παύσασθαι
	διῆγε
	εἰσέβαινες
κομίζειν
	ἐπεδιώκετε
		διαφυγεῖν
	ἐπετύγχανον (α΄εν.)
στρέφων
		καταστρέψασθαι
	ἐθύομεν
ἀντιλαμβάνωσι
		ἐπιδιώξωμεν
	συνελέγετε
διαλέγοιεν
		συμπέμψειαν
	ἐπέφερον (γ΄πλ.)
αἰσθάνοιντο
		γενέσθαι
		κατασχεῖν
μεταστέλλω
		ἀποφανῆναι
	ἐπελύοντο
νομίζῃς

7. Να γράψετε τους ονοματικούς τύπους των παρακάτω ρημάτων σε όλους τους χρόνους:  ἐβούλετο, ἐλήλυθεν, παρεσκεύασεν

8. Να γράψετε την αντίστοιχη πτώση στον άλλο αριθμό για καθέναν από τους τύπους που ακολουθούν: δικαίων (θηλ.), ὦ ἄνδρες, τούτων (ουδ.), τῶν πραγμάτων, ὦ δικασταί, ἀγῶνα, τοῖς εὔνοις (ουδ.), ῥᾷστα (αιτ.).

9. Να κλίνετε την οριστική του μέλλοντα των παρακάτω τύπων διατηρώντας τη φωνή στην οποία βρίσκεται καθένας από αυτούς: ἀτυχῶσιν, ἴσασι, συνέβαινεν, σκοπεῖτε, ὑποπίπτει, φαίη, ἔχοντα, κατείργασται.

10. Να γράψετε την κλητική πτώση, του ενικού και του πληθυντικού αριθμού: τὰ ψευδῆ, συγγνώμην, καλούς, προδότης, Ἀθηναῖοι, τῆς ἐνδείας, θυγατρί, πολιτῶν, τοὺς Καλχηδονίους

11. Να γράψετε τα απαρέμφατα όλων των χρόνων στη φωνή που βρίσκεται καθένας απὸ τους τύπους που ακολουθούν: ἔχουσιν, ἕπηται, διακελεύουσιν, ὁρίζεται, προσπίπτει, πράττωσιν.

12. Να αναγνωρίσετε γραμματικά καθέναν από τους παρακάτω τύπους: τὰ ἐλάττω (αιτ.), ὁμιλίαις, πλοῦτος, νοῦς, αἱ σώφρονες, συμπάντων (αρσ.)

13. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί :

Ονομαστική	Γενική	Δοτική	Αιτιατική
			τὰ θεῖα
			ἄλληλα
		ὅσαις
τιμῶντες
		ἀνθρώποις
	παίδων
ἐπεσκεμμένον
	πολιτῶν
	πενίας
		πᾶσιν (ουδ.)
ἀναλώματα

14. Να εντοπίσετε στο κείμενο που ακολουθεί όλα τα ουσιαστικά και να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις στον ίδιο αριθμό :

Τεθέασθε μὲν τὸν ἄνδρα μαχόμενον ὅπλοις, ὦ Νικία τε καὶ Λάχης ∙ οὗ δ’ ἕνεκα ὑμᾶς ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι ἐγώ τε καὶ Μελησίας ὅδε, τότε μὲν οὐκ εἴπομεν, νῦν δ’ ἐροῦμεν.  ἡγούμεθα γὰρ χρῆναι πρός γε ὑμᾶς παρρησιάζεσθαι.

Πλάτωνος Λάχης, 178a-b

15. στοχαζόμενοι, καταγελῶντες, δεδογμένα, θεραπευθέντες παρακαλοῦντες, ὄντες, συμβεβουλευκότα: Να κλίνετε τον πληθυντικό αριθμό στο θηλυκό γένος των παραπάνω μετοχών.

16. Να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων και των επιρρημάτων που ακολουθούν : ὀλίγῳ, κακῶς, τοὺς ἀκλεεῖς (αρσ.), νέῳ, σφοδρούς, ἄνω, δίκαιον (αρσ.), ὀρθῶς.

17. Να γράψετε το θηλυκό γένος των επιθέτων που ακολουθούν, στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθμό: ὁ μικρός, τοὺς μόνους, τὸν κοινωνόν, ὁ σφοδρός, τῷ παλαιῷ (αρσ.)

18. Να γράψετε το ίδιο πρόσωπο στις άλλες εγκλίσεις για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: διοικεῖται, ἐνῆσθα, ἀφίκετο, εἷλεν, ἐξέπληττε, διακωλύει, ἴσμεν, φαίνωνται, εὑρίσκεις.

19. Να εντοπίσετε στο κείμενο που ακολουθεί όλες τις αντωνυμίες, να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος και να τις κλίνετε στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό :

Ἔστι ταῦτα, ὦ Μέγιλλε∙ πρὸς γὰρ σὲ τὰ ἐν τῷ τότε χρόνῳ γενόμενα, κοινωνὸν τῇ τῶν πατέρων γεγονότα φύσει, δίκαιον λέγειν. ἐπισκόπει μὴν καὶ σὺ καὶ Κλεινίας εἴ τι πρὸς τὴν νομοθεσίαν προσήκοντα λέγομεν οὐ γὰρ μύθων ἕνεκα διεξέρχομαι, οὗ λέγω δ’ ἕνεκα.

Πλάτωνος Νόμοι, 699c

20.  Να κλίνετε την προστακτική των παρακάτω ρηματικών τύπων, διατηρώντας τον χρόνο και τη φωνή: ἐνθυμηθῆναι, ἔπραξε, εἷλε, γεγενημένης, πείσαντες, ἐπεδείξαντο, ἀξιοῦμεν, ἐπιβουλευόντων, ᾑρημένος.

21.  ‹‹Εὐκράτης τοίνυν, ἀδελφὸς μὲν ὤν ἐκείνου, πατὴρ δ’ ἐμός, ἤδη τῆς τελευταίας ναυμαχίας γεγενημένης φανερὰν ἐπεδείξατο τὴν εὔνοιαν ἣν εἶχεν περὶ τὸ πλῆθος τὸ ὑμέτερον››: Να κλίνετε τους υπογραμμισμένους τύπους στον ενικό αριθμό.

22. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί με τον αντίστοιχο τύπο του παρατατικού, διατηρώντας τη φωνή και το πρόσωπο :

ρήμα	παρατατικός
ἀκούω
ἐλπίζω
ὁρίζω
οἰκτίρω
ἐγκωμιάζω

23. πάρειμι, ἔξειμι: Να κλίνετε την υποτακτική και την προστακτική του ενεστώτα.

24. ἐπιτρέπω, διαφυλάττω, ψεύδομαι, ἀποκρύπτω, πείθομαι, συντρίβω, ἀναπτύσσω, βλάπτομαι, ἐλέγχω: Να σχηματίσετε τον μέλλοντα και τον αόριστο των ρημάτων, διατηρώντας τη φωνή, την έγκλιση και το πρόσωπο.

25.  Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα :

Ενεστώτας	Οριστική Παρακειμένου
γιγνώσκω	β’ ενικό:
μιμνῄσκομαι	γ’ πληθυντικό:
πίπτω	α’ ενικό:
ἀνοίγω	γ’ ενικό:
εἴκω	β’ πληθυντικό:
ἁλίσκομαι	α’ πληθυντικό:
ὠθοῦμαι	γ’ πληθυντικό:
ὠνοῦμαι	β’ ενικό:
συλλέγω	γ’ ενικό:
ἕλκω	α’ ενικό:

26. Συμπληρώστε τα ρήματα, θέτοντας τον κατάλληλο αναδιπλασιασμό:

ρήμα	οριστική παρακειμένου
ἄρχω	_ρχα
ἐθέλω	_θέληκα
ῥίπτω	_ρριφα
στρατεύω	_στράτευκα
διώκω	_δίωχα
φύω	_φυκα
τάττω	_ταχα
φθείρω	_φθαρκα
κόπτω	_κοφα
θνῄσκω	_θνηκα

27. Να γράψετε το ίδιο πρόσωπο των ακόλουθων τύπων στις άλλες εγκλίσεις διατηρώντας τη φωνή: φυλάττονται, κόπτομεν, φείδεσθε, πείθουσιν, συνετρίψαντο.

28.  Να σχηματίσετε το α’ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του αορίστου στην ενεργητική και στη μέση φωνή: τρέπω, φυλάσσω, κρύπτω, πείθω, κόπτω, βλάπτω.

29.  Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

§  πέμπετε: το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική του ενεστώτα στη μέση φωνή.

§  γίγνεσθε: τους ονοματικούς τύπους του ενεστώτα.

§  ἐπιτρέπητε: το β’ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του αορίστου στην ίδια φωνή.

30. σύμπασαν τὴν ἀρετήν, ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος, τοσούτων μεταβολῶν: Να κλίνετε τις συνεκφορές στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό.

31. Στο απόσπασμα που ακολουθεί να εντοπίσετε τους συνηρημένους ρηματικούς τύπους και στη συνέχεια να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα και του παρατατικού στην ίδια φωνή.

Θεῶνται δ’ οἱ παῖδες καὶ τιμωμένους ὑπὸ βασιλέως καὶ ἀκούουσι, καὶ ἄλλους ἀτιμαζομένους∙ ὥστε εὐθὺς παῖδες ὄντες μανθάνουσιν ἄρχειν τε καὶ ἄρχεσθαι.

Ξενοφῶντος, Κύρου Ἀνάβασις 1.9.3

32.βασιλικώτατος, ἀξιώτατος, κράτιστος, αἰσχρός: Να γράψετε τους άλλους βαθμούς.

33.πολλάς, τὰς ἀνωφελεῖς: να κλίνετε τα επίθετα στο αρσενικό γένος στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό.

34. σῴζειν, ἔσονται : να κλίνετε την ευκτική του ίδιου χρόνου.

35.καταστήσησθε, συλλέγητε, παραθαρρύνητε: Να αναγνωρίσετε τους τύπους γραμματικά και στη συνέχεια να κλίνετε την ευκτική στον ίδιο χρόνο.

36. Του δ’ ἐπιγιγνομένου χειμῶνος Εὔαρχος ὁ Ἀκαρνάν, βουλόμενος ἐς τὴν Ἀστακὸν κατελθεῖν, πείθει Κορινθίους τεσσαράκοντα ναυσὶ καὶ πεντακοσίοις καὶ χιλίοις ὁπλίταις ἑαυτὸν κατάγειν πλεύσαντας καὶ αὐτὸς ἐπικούρους τινὰς προσεμισθώσατο.

Θουκυδίδου Β’, 31-33.

Στο παραπάνω απόσπασμα να εντοπίσετε όλα τα ουσιαστικά, να τα διακρίνετε ανάλογα με την κλίση τους και στη συνέχεια να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις τους στον ίδιο αριθμό.

37.  οὕς, ταῦτα, ὅσην, τοιοῦτος: Να κλίνετε τους τύπους στον άλλο αριθμό και στο γένος που βρίσκονται.

38.  Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί :

Ονομαστική	ἰδία
Δοτική		ἅπασιν (ουδ.)
Αιτιατική			ναυτικὴν
Κλητική

39. ἐνεγκών, ὑπαρχούσης, παραβάντας: Να γράψετε τα απαρέμφατα όλων των χρόνων.

40.  ἑστηκέναι, τέθεινται, ἀφιέναι, παράδος : Να γράψετε το β’ ενικό και το γ’ πληθυντικό πρόσωπο στους άλλους χρόνους στην ίδια φωνή και στην ίδια έγκλιση.