Αναγνωστήριο. Περίοδος εξεταστικής. Σκυμμένα κεφάλια πάνω από τόμους, βιβλία, σημειώσεις, τετράδια με ένα στυλό στα χέρια να προσπαθούν να βρουν την ουσία πίσω από χιλιάδες σελίδες. Μπροστά τους μόνο λέξεις, γράμματα, αριθμοί. Ξαφνικά σηκώνω το βλέμμα γύρω μου και κοιτάζω την αίθουσα που είναι γεμάτη από νέους ανθρώπους που διαβάζουν. Μου γεννιέται μια απορία. Γιατί διαβάζουν, γιατί διαβάζω; Παράξενη ερώτηση, ασυνήθιστη. Ίσως να μην την έχω ξανακούσει. Σχεδόν πάντα τη θυμάμαι ως προσταγή “διάβασε» ή σαν αρνητική παρατήρηση “Γιατί δεν διαβάζεις;». Από την πιο μικρή μας ηλικία έπρεπε να διαβάζουμε για να αποκτήσουμε βάσεις, ύστερα στο γυμνάσιο για να περάσουμε στο λύκειο και έπειτα στο λύκειο έπρεπε να καταβάλλουμε τη μέγιστη προσπάθεια για να περάσουμε στο πανεπιστήμιο. Και από εκεί και πέρα να πάρουμε το πτυχίο που θα μας οδηγήσει στην πολυπόθητη και “αγνοούμενη» αποκατάσταση. Κάπως έτσι είναι η ροή της “γνώσης» στη διάρκεια της ζωής μας. Συστηματοποιημένη, προκαθορισμένη, στείρα, και κυρίως όχι γνώση. Άλλο διάβασμα και άλλο γνώση.
Η γνώση είναι ένας λαβύρινθος. Όλοι ξεκινάμε από το ίδιο σημείο εκκίνησης. Ο καθένας όμως επιλέγει διαφορετικό δρόμο. Υπάρχουν εκείνοι που βλέπουν την γνώση χρησιμοθηρικά, ίσως οι περισσότεροι από εμάς. Διαβάζουν γιατί έτσι θα ανοίξουν οι πόρτες της επαγγελματικής αποκατάστασης, θα αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού. Αυτοί εξειδικεύουν την γνώση, την κλείνουν σε ένα κουτί αφήνοντας απέξω ό,τι δεν έχει σχέση με την επιστήμη που ασχολούνται, με τη δουλειά με όλα εκείνα που θα τους εξασφαλίσουν ένα λαμπρό επαγγελματικό μέλλον. Από την άλλη, υπάρχουν εκείνοι που βλέπουν την γνώση ως υποχρέωση απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό, τους γονείς, τους συγγενείς τους φίλους. Διαβάζω γιατί πρέπει να διαβάσω. Δεν έχω άλλη επιλογή. Από την παιδική μας ηλικία το διάβασμα συνεπάγεται υποχρέωση όχι τόσο δικαίωμα. Η υποχρέωση αυτή μετουσιώνεται σταδιακά σε μια αυτοματοποιημένη κίνηση χωρίς νόημα. Βαρετή, πληκτική, ανούσια. Κάπως έτσι συνδυάζεται στη σκέψη μας αρνητικά η λέξη γνώση. Ακόμη, υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν τη γνώση ως εργαλείο για επίδειξη, για προβολή, για διάκριση. Διαβάζουμε, μαθαίνουμε για να γίνουμε καλύτεροι ή όχι λάθος για να γίνουμε "ανώτεροι" από τους άλλους να ξεχωρίσουμε, να δείξουμε ότι έχουμε περισσότερες ικανότητες και προσόντα. Αυτή η "εκμετάλλευση" της γνώσης μάλλον έχει σκοπό να καλύψει τις ανασφάλειες, τους φόβους, την αδιαφορία που εισπράττουμε από τους γύρω μας. Η γνώση όμως δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα παρά μόνο ως όπλο. Τέλος, υπάρχουν και εκείνοι οι λίγοι που διαβάζουν για τον εαυτό τους, όχι επειδή κάποιους τους ανάγκασε, όχι επειδή θέλουν να νιώθουν καλύτεροι από τους άλλους, όχι για να βρουν δουλειά. Διαβάζουν επειδή θέλουν. Διαβάζουν ό,τι θέλουν και όποτε θέλουν. Χωρίς χρονικό περιορισμό, χωρίς όρια και προγράμματα. Κίνητρό τους: Ποικίλες γνώσεις. Επιστήμη, λογοτεχνία, φιλοσοφία... Η ζωή είναι πολύπλευρη και η γνώση ακόμη πιο πολύπλοκη. Στόχος τους να ανακαλύψουν όσα περισσότερα μπορούν, να αρπάξουν κάθε ευκαιρία, να μην εγκλωβιστούν στην άποψη της εύκολης γνώσης, «μαθαίνω όσα μου χρειάζονται», να διευρύνουν τους ορίζοντές τους.
Στο λαβύρινθο ο στόχος της γνώσης είναι να χαθείς, να μπερδευτείς, να αναρωτηθείς, να αναζητήσεις. Αν περιπλανηθείς αρκετά, θα συναντήσεις πολλές πόρτες στο δρόμο σου... Είναι όλες ανοιχτές. Δεν ξέρεις πού οδηγούν, αλλά μη φοβηθείς. Προχώρησε και δες. Αν βρεις αυτό που ψάχνεις πάρε το κλειδί και κλείδωσέ την. Αν πάλι όχι, άφησέ την ανοιχτή για τους επόμενους. Το μυστικό είναι να επιλέξεις εσύ τη γνώση και όχι να αφήσεις εκείνη να σε επιλέξει...
Η γνώση είναι ένας λαβύρινθος. Όλοι ξεκινάμε από το ίδιο σημείο εκκίνησης. Ο καθένας όμως επιλέγει διαφορετικό δρόμο. Υπάρχουν εκείνοι που βλέπουν την γνώση χρησιμοθηρικά, ίσως οι περισσότεροι από εμάς. Διαβάζουν γιατί έτσι θα ανοίξουν οι πόρτες της επαγγελματικής αποκατάστασης, θα αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού. Αυτοί εξειδικεύουν την γνώση, την κλείνουν σε ένα κουτί αφήνοντας απέξω ό,τι δεν έχει σχέση με την επιστήμη που ασχολούνται, με τη δουλειά με όλα εκείνα που θα τους εξασφαλίσουν ένα λαμπρό επαγγελματικό μέλλον. Από την άλλη, υπάρχουν εκείνοι που βλέπουν την γνώση ως υποχρέωση απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό, τους γονείς, τους συγγενείς τους φίλους. Διαβάζω γιατί πρέπει να διαβάσω. Δεν έχω άλλη επιλογή. Από την παιδική μας ηλικία το διάβασμα συνεπάγεται υποχρέωση όχι τόσο δικαίωμα. Η υποχρέωση αυτή μετουσιώνεται σταδιακά σε μια αυτοματοποιημένη κίνηση χωρίς νόημα. Βαρετή, πληκτική, ανούσια. Κάπως έτσι συνδυάζεται στη σκέψη μας αρνητικά η λέξη γνώση. Ακόμη, υπάρχουν κάποιοι που χρησιμοποιούν τη γνώση ως εργαλείο για επίδειξη, για προβολή, για διάκριση. Διαβάζουμε, μαθαίνουμε για να γίνουμε καλύτεροι ή όχι λάθος για να γίνουμε "ανώτεροι" από τους άλλους να ξεχωρίσουμε, να δείξουμε ότι έχουμε περισσότερες ικανότητες και προσόντα. Αυτή η "εκμετάλλευση" της γνώσης μάλλον έχει σκοπό να καλύψει τις ανασφάλειες, τους φόβους, την αδιαφορία που εισπράττουμε από τους γύρω μας. Η γνώση όμως δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα παρά μόνο ως όπλο. Τέλος, υπάρχουν και εκείνοι οι λίγοι που διαβάζουν για τον εαυτό τους, όχι επειδή κάποιους τους ανάγκασε, όχι επειδή θέλουν να νιώθουν καλύτεροι από τους άλλους, όχι για να βρουν δουλειά. Διαβάζουν επειδή θέλουν. Διαβάζουν ό,τι θέλουν και όποτε θέλουν. Χωρίς χρονικό περιορισμό, χωρίς όρια και προγράμματα. Κίνητρό τους: Ποικίλες γνώσεις. Επιστήμη, λογοτεχνία, φιλοσοφία... Η ζωή είναι πολύπλευρη και η γνώση ακόμη πιο πολύπλοκη. Στόχος τους να ανακαλύψουν όσα περισσότερα μπορούν, να αρπάξουν κάθε ευκαιρία, να μην εγκλωβιστούν στην άποψη της εύκολης γνώσης, «μαθαίνω όσα μου χρειάζονται», να διευρύνουν τους ορίζοντές τους.
Στο λαβύρινθο ο στόχος της γνώσης είναι να χαθείς, να μπερδευτείς, να αναρωτηθείς, να αναζητήσεις. Αν περιπλανηθείς αρκετά, θα συναντήσεις πολλές πόρτες στο δρόμο σου... Είναι όλες ανοιχτές. Δεν ξέρεις πού οδηγούν, αλλά μη φοβηθείς. Προχώρησε και δες. Αν βρεις αυτό που ψάχνεις πάρε το κλειδί και κλείδωσέ την. Αν πάλι όχι, άφησέ την ανοιχτή για τους επόμενους. Το μυστικό είναι να επιλέξεις εσύ τη γνώση και όχι να αφήσεις εκείνη να σε επιλέξει...
