ΛΑΤΙΝΙΚΑ: Επαναληπτικές ασκήσεις συντακτικού

Επιμέλεια ασκήσεων: Σόνια Σιούτη

       I.            Να αντικατασταθεί το ρήμα εξάρτησης του ειδικού απαρεμφάτου  από το ρήμα που δίνεται:

a)     quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore

credatur (=πιστεύεται, παθητικό προσωπικό)

b)    Cum omnes (ficum) recentem esse dixissent

Cum ab omnibus credita esset (=όταν από όλους πιστεύθηκε,  παθητικό προσωπικό)

c)     idem esse aiunt in ingeniis esse

dicitur (=λέγεται, παθητικό προσωπικό)

d)    cum se ipsum captum venisse eos existimasset

ab eo existimati essent (=από αυτόν θεωρήθηκε, παθητικό προσωπικό)

ab eo existimatum esset (=από αυτόν θεωρήθηκε, απρόσωπο)

e)    Supervacaneae legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem

narretur (=ας ειπωθεί, προτρεπτική υποτακτική, παθητικό προσωπικό)

f)      Nunc intellego neminem tam stultum fore, neminem tam improbum

intellegitur a me (=γίνεται αντιληπτό από εμένα, παθητικό προσωπικό)

g)     a quo se metui putet

putetur (=νομίζεται, θεωρείται, παθητικό προσωπικό)

     II.            in exilio fuerat: να αναδιατυπωθεί η φράση, αφού αντικατασταθεί ο εμπρόθετος προσδιορισμός από τα:  Roma,  Italia, ώστε να δηλώνεται η ίδια επιρρηματική σημασία.

  III.            Να μετατραπούν οι ακόλουθες δευτερεύουσες προτάσεις στο αντίστοιχο είδος μετοχής:

a)     nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est.

b)    cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret

c)     Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens

d)    Sed consul in castra, cum in castra revertisset, adulescentem, …morte multavit.

e)     Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit

f)      Cum ante vestibulum dona posuissent, praedones domum reverterunt.

g)     Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore...

h)    nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem

i)       at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.

  IV.            Να αναλυθούν οι  μετοχές στο αντίστοιχο είδος δευτερεύουσας πρότασης (με όλους τους δυνατούς τρόπους):

a)     Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur ... inquit

b)    Cato ... ostendensque patribus inquit

c)     Audita salutatione, Caesar dixit

d)    praedones abiectis armis ianuae αppropinquaverunt

e)     dum aliqua vox congruens proposito audiretur

f)      coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt

g)     Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?

h)    Brenno duce Galli urbem Romam everterunt (Να επισημανθεί η ιδιαιτερότητα)

i)       Curat et providet ne, intercepta epistula, nostra consilia ab hostibus cognoscantur .

    V.            post victoriam Actiacam : α) να αντικατασταθεί η πρόθεση με την  «νοηματικά» αντίθετή της β) να αναδιατυπωθεί η φράση αφού αντικατασταθεί ο εμπρόθετος προσδιορισμός με ισοδύναμη δευτερεύουσα χρονική πρόταση η οποία θα εισάγεται  με τον  χρονικό σύνδεσμο postquam +  το ρήμα vinco .

                        V.

  VI.            in sacello: να δηλωθεί η κίνηση σε τόπο.

VII.            Να δηλωθεί το τελικό αίτιο με τους τρόπους που ζητούνται:

    Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat.

σουπίνο

αναφορική τελική πρόταση

    Cum Africānus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venērunt.

τελική πρόταση

    Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit

ad+αιτιατική γερουνδίου

VIII.            Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική και το αντίστροφο:

a)     Paucis post diebus cum Ennius eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica.

b)    tu mihi ipsi non credis?

c)     Fiduciam deponite.

d)    ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur.

e)     Statimque sumptum est Punicum bellum tertium (a Romanis), quo Carthago deleta est (a Romanis).

f)      Accius tragoediam suam ei desideranti legit.

g)     Oleum et operam perdidi.

h)    Domi satis salutationum talium audio.

i)       Statim hostes fuga salutem petiverunt.

j)       Tum Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit.

k)     dum (a Caecilia / ea) aliqua vox congruens proposito audiretur

l)       is fores reserari eosque intromitti (a domesticis) iussit.

m)  Nam cum ad eum (Samnites) magnum pondus auri publice missum attulissent.

n)    Tum Camillus absens dictator est factus (a Romanis)

o)    Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen.

p)    et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi (a quodam / ab aliquo) posseea fiant (a victore)

q)    Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant.

r)      Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem.

s)      Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit.

t)      Ille epistulam perlegit.

  IX.            Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur inquit : να γίνουν οι απαραίτητες μετατροπές, ώστε α) η δευτερεύουσα πρόταση να δηλώνει υποκειμενική – υποθετική αιτιολογία β) η αιτιολογία να παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.

     X.            edixit ut omnes pugna abstinerent : να αναδιατυπωθεί η περίοδος, αφού μεταφερθεί το ρήμα εξάρτησης της δευτερεύουσας πρότασης  στον ενεστώτα.

  XI.            Να σχηματιστούν οι συντακτικά ισοδύναμες μορφές:

    Id exemplum sutorem quendam incitavit ut corvum doceret parem salutationem.

    edixit ut omnes pugna abstinerent.

    Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram sibi paulisper loco ut sibi paulisper loco cederet.

    Tum cuidam ex equitibus Gallis persuadet ut ad Ciceronem epistulam deferat.

XII.            Να δηλωθεί η  απαγόρευση με άλλο τρόπο:

a)     nolite confidere

b)    Neminem credideritis patriae consulturum esse

XIII.            Praedones ianuae appropinquaverunt : α) να δηλωθεί  προτροπή β) να δηλωθεί η  απαγόρευση με όλους τους δυνατούς  τρόπους.

XIV.            Να δηλωθεί η  απαγόρευση με όλους τους δυνατούς τρόπους:

a)     cavete periculum.

b)    tutamini patriam.

c)     Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite.

d)    Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!

XV.            Congrediamur: να δηλωθεί  απαγόρευση: α) στο ίδιο πρόσωπο β) στο β΄πληθυντικό πρόσωπο και με όλους τους δυνατούς τρόπους  τρόπους.

XVI.            qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt; : να μετατραπεί η κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση η οποία θα εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum. (προτερόχρονο).

XVII.            Tarentum : α) να αντικατασταθεί από το domus ώστε να  δηλώνεται η ίδια επιρρηματική σχέση. Στη συνέχεια  να δηλωθεί η κίνηση από τόπο.

                        XVII.

XVIII.            Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; : να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η δεύτερη κύρια πρόταση σε  α) δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία β) δευτερεύουσα αιτιολογική που θα δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία γ) δευτερεύουσα αιτιολογία όπου η αιτιολογία είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.

Λατινικά: Μετατροπή κύριας πρότασης σε μετοχική

Έστω ότι πρέπει να μετατρέψω σε μετοχικές τις προτάσεις:

        i.            Hostes vicerununt Romanos et urbes eorum everterunt.

      ii.            Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, qui bellum adversus Persen regem gerebat.

Ακολουθούμε την εξής διαδικασία:

      Γράφω την κύρια πρόταση και συμπληρώνω τους όρους που λείπουν (και εννοούνται) και ταυτόχρονα αντικαθιστώ τις αντωνυμίες από τα ουσιαστικά στα οποία αναφέρονται:

          i.            Hostes urbes Romanorum everterunt αντί urbes eorum everterunt.

        ii.            Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat, Lucius Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerebat.

      Εξετάζω αν η προς μετατροπή πρόταση δείχνει το σύγχρονο (οπότε χρειάζομαι μετοχή ενεστώτα), το προτερόχρονο (οπότε χρειάζομαι μετοχή παρακειμένου) ή το υστερόχρονο (οπότε χρειάζομαι μετοχή μέλλοντα) σε σχέση πάντα με την παρακείμενη πρόταση, δηλαδή:

        i.            Hostes vicerunt Romanos = προτερόχρονο, άρα μετοχή παρακειμένου

      ii.            Lucius Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerebat = σύγχρονο, άρα μετοχή ενεστώτα

      Μετατρέπω το ρήμα της προς μετατροπή πρότασης σε μετοχή (ονομαστικής πτώσης αρχικά). Άρα:

        i.            Hostes vicerunt Romanos = δεν υπάρχει μετοχή ενεργητικού παρακειμένου Επειδή δεν υπάρχει μετοχή ενεργητικού παρακειμένου, μετατρέπω την ενεργητική σύνταξη σε παθητική, δηλαδή:

Romani victi sunt a hostibus

Στη συνέχεια μετατρέπω το ρήμα σε μετοχή:

Romani victi sunt a hostibus  = Romani victi a hostibus.

      ii.            Lucius Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerebat = Lucius Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerens.

      Ενώνω την παρακείμενη πρόταση με την μετοχική και ελέγχω αν το υποκείμενο της μετοχικής υπάρχει σε οποιαδήποτε πτώση στην κύρια πρόταση:

        i.            Hostes urbes Romanorum everterunt + Romani victi a hostibus = το υποκείμενο της μετοχής, το “Romani” υπάρχει στην κύρια πρόταση και μάλιστα σε γενική: “Romanorum”.

      ii.            Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat + Lucius Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerens = το υποκείμενο της μετοχής, το «Lucius Aemilius Paulus” υπάρχει στην κύρια πρόταση και μάλιστα σε γενική: “Luci Aelili Pauli”.

      Αν υπάρχει το υποκείμενο της μετοχής ως όρος της παρακείμενης πρότασης,  τότε παραλείπω το υποκείμενο της μετοχής και μεταφέρω τη μετοχή και τις άλλες ονομαστικές της μετοχικής πρότασης (Δηλαδή το υποκείμενο της μετοχής και το κατηγορούμενό του ή τους ομοιόπτωτους προσδιορισμούς του, αν υπάρχουν βέβαια) στην πτώση του όρου της παρακείμενης πρότασης:

        i.            Hostes urbes Romanorum everterunt + Romani victi a hostibus = Hostes urbes Romanorum everterunt victorum a hostibus.

      ii.            Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat + Lucius Aemilius Paulus bellum adversus Persen regem gerens = Sulpicius Gallus legatus Luci Aemili Pauli erat bellum adversus Persen regem gerentis.

      Αν το ποιητικό αίτιο της μετοχής είναι υποκείμενο του ρήματος της παρακείμενης πρότασης, τότε παραλείπεται, δηλαδή:

                    i.            Hostes urbes Romanorum everterunt victorum a hostibus = Hostes urbes Romanorum victorum everterunt.

      Αν το υποκείμενο της μετοχής δεν υπάρχει στην παρακείμενη πρόταση, τότε η μετοχή και όλες οι ονομαστικές τίθενται σε αφαιρετική πτώση. (βλ. θεωρία σύμπτυξης σε αφαιρετική απόλυτη μετοχή)

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Αν η προς μετατροπή πρόταση έχει το ρήμα sum και φανερώνει  το σύγχρονο, τότε γίνονται οι ανωτέρω διαδικασίες χωρίς όμως να θέσουμε τη μετοχή, αφού δεν υπάρχει μετοχή ενεστώτα του sum.

π.χ. Cicero erat consul = δείχνει το σύγχρονο, άρα μετοχή ενεστώτα

ΑΡΑ: Cicero consul

π.χ. Catilina coniuravit contra rem publicam + Cicero consul

ΑΡΑ: Catilina coniuravit contra rem publicam Cicerone consule