Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2014

Φάσεις επεξεργασίας θεμάτων έκθεσης και χρήσιμες έννοιες


Α΄ ΦΑΣΗ : Κατανόηση του θέματος ( είδος κειμένου , ζητούμενα )

Β΄ ΦΑΣΗ : Σχεδιάγραμμα

Γ΄ ΦΑΣΗ : Συλλογή υλικού

Δ΄ ΦΑΣΗ : Σύνθεση υλικού

Ε΄ ΦΑΣΗ : Έλεγχος του γραπτού


Η δομή του κειμένου πρέπει να έχει την ακόλουθη δομή :

  1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

  1. ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

  1. ΕΠΙΛΟΓΟΣ


Προκειμένου να καταστεί πιο εύκολη η συλλογή του υλικού , καλό είναι να το αναζητούμε στους ακόλουθους τομείς :

ü  Οικονομικός τομέας : ( αφορά επάγγελμα , βιομηχανία , εμπόριο , ναυτιλία κ.τ.λ. )

ü  Πνευματικός τομέας : ( αφορά πνευματικές λειτουργίες , παιδεία , έρευνα , επιστήμες , τέχνες )

ü  Ψυχικός τομέας : ( αφορά την ψυχική ισορροπία του ατόμου )

ü  Ηθικός τομέας : ( αφορά την ηθική συγκρότηση του ατόμού )

ü  Κοινωνικός τομέας : ( αφορά τη συνύπαρξη , τη συνεργασία , την προαγωγή των θεσμών )


ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ

  1. Οικονομικός τομέας :

Θετικές έννοιες : επαγγελματικός προσανατολισμός , ορθή επιλογή επαγγέλματος , επαγγελματική συνείδηση , εργατικότητα , παραγωγικότητα , τεχνογνωσία , βελτίωση ποιότητας αγαθών και υπηρεσιών , προσωπική δημιουργία και κοινωνική προσφορά , κάλυψη βιοποριστικών και δευτερευουσών αναγκών , ανάπτυξη των παραγόντων της οικονομίας ( εμπόριο , βιομηχανία , ναυτιλία κ.τ.λ. ) , έλλογη αξιοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών , αξιοποίηση μηχανής και περιορισμός του ανθρώπινου μόχθου , βελτίωση συνθηκών εργασίας , σύμμετρη εκμετάλλευση του οικολογικού πλούτου , οικολογική ισορροπία


Αρνητικές έννοιες : τυποποίηση , μηχανοποίηση της ζωής , τυφλή προσκόλληση στην ειδίκευση , επαγγελματική αλλοτρίωση , υλικός ευδαιμονισμός , θεοποίηση του χρήματος , υπερκατανάλωση , ανεργία , φτώχεια , παρασιτικά επαγγέλματα, αντιπαραγωγικότητα , συρρίκνωση πρώτων υλών , ενεργειακή κρίση , υπερεκμετάλλευση του οικοσυστήματος , μόλυνση περιβάλλοντος , διαταραχή οικολογικής ισορροπίας


  1. Ηθικός + ψυχικός  τομέας :

Θετικές έννοιες : εντιμότητα , δικαιοσύνη , αλήθεια , ειλικρίνεια , αιδώς , εγκράτεια , αλληλεγγύη , αγάπη , ελευθερία , ενδοσκόπηση , αυτογνωσία , ανθρωπισμός , ευγένεια , ευαισθησία , γαλήνη , ηρεμία , ασφάλεια , σιγουριά , θάρρος , επιμονή , υπομονή , αισιοδοξία , αυτοπεποίθηση , ψυχική ισορροπία , εσωτερική πληρότητα , συγκρότηση ηθικής συνείδησης , εμπιστοσύνη στον εαυτό μας , εγκάρδια συναισθηματική ατμόσφαιρα , καταξίωση της ανθρώπινης ύπαρξης , ημέρωση και τελειοποίηση της ανθρώπινης προσωπικότητας



Αρνητικές έννοιες : πάθη , αδυναμίες , συμπλέγματα , ανεντιμότητα , ανειλικρίνεια , ιδιοτέλεια , προκαταλήψεις , υποκρισία , ψευδολογία , ηθικό τέλμα , φιλαυτία , ηθική αναλγησία , αμοραλισμός ( = ανηθικότητα  ) ,  ηθική σήψη , άγχος , αγωνία , ανασφάλεια , μοιρολατρική συμπεριφορά , απαισιοδοξία, έμμονες ιδέες , ψυχική ανισορροπία , αυτοκτονίες , ψυχική ξηρασία και υποταγή , μικροψυχία , υπολογισμός, ιδιοτέλεια , ψεύτικες φιλοφρονήσεις , νοσηρός ναρκισσισμός , άναρχη ελευθερία , αυταρχική καταπίεση , λιποταξία από τις ηθικές αρχές της ζωής , απραξία, αδράνεια , νωθρή αγωνιστικότητα

  1. Πνευματικός τομέας :

Θετικές έννοιες : ανάπτυξη κριτικής και προβληματισμού , γόνιμη αμφιβολία και αμφισβήτηση , αναλυτική και συνθετική διαδικασία σκέψης , πολύπλευρη μόρφωση και καλλιέργεια , ανθρωπιστική εκπαίδευση , διαρκής πνευματική εγρήγορση , καλλιέργεια γνωστικών ενδιαφερόντων , διεύρυνση φαντασίας , καλλιέργεια της μνήμης και της αισθητικής αντίληψης , οργάνωση και προγραμματισμός στόχων , συγκρότηση δημιουργικής σκέψης , συγκροτημένη εικόνα του κόσμου , ενίσχυση της έρευνας και κατάκτηση της γνώσης ανθρωποκεντρική γνώση και επιστήμη , αυτόνομη βούληση , καλλιέργεια γλώσσας , πνευματικοί καινοτόμοι που αποκαλύπτουν την αλήθεια , πνευματική καλλιέργεια και πληρότητα που οδηγεί σε ανθρωπιστικές θεωρήσεις της ζωής



Αρνητικές έννοιες : αμάθεια , εφησυχασμός , πνευματική αδράνεια , εγκλωβισμός στην εξειδίκευση , πνευματική μονομέρεια , δογματισμός , προκαταλήψεις , αναχρονιστικές αντιλήψεις , προπαγάνδα και παραπληροφόρηση , πνευματική σύγχυση , ετεροκατευθυνόμενη βούληση , μαζοποίηση , αποπροσανατολισμός , εμπορευματοποίηση της τέχνης και της γνώσης , ξενομανία , υπέρβαση της λογικής και του μέτρου , νοθεία πνεύματος , εγκεφαλική καις στείρα γνώση



  1. Κοινωνικός τομέας :

Θετικές έννοιες : υποταγή του ατομικού συμφέροντος στο κοινό συμφέρον , ειρηνική συνύπαρξη , αλληλεγγύη , συνεργασία , διαλλακτικότητα , κοινωνικά συναισθήματα , ισονομία , αξιοκρατία , προαγωγή θεσμών ( εκπαιδευτικοί , οικογενειακοί , θρησκευτικοί , πολιτικοί ) , πολιτικοποίηση , πολιτική αντίληψη , κοινωνικοποίηση , έλεγχος πολιτικής ηγεσίας , διασφάλιση δημοκρατίας και ελευθερίας , αμοιβαιότητα στα βάρη και στις απολαύσεις της ζωής , εθνική συνείδηση , αίσθηση ιστορικής συνέχειας , εθνική αυτογνωσία



Αρνητικές έννοιες :  αλλοτρίωση , ατομικισμός , στείρος ανταγωνισμός , ωφελιμιστικό πνεύμα , ταξικές διακρίσεις , άγονος μιμητισμός , προκαταλήψεις , ρατσισμός , βία , εγκληματικότητα , ναρκωτικά , κρίση πολιτικής συνείδησης , κατάχρηση δικαιωμάτων , αναξιοκρατία , ανομία , δογματικό και φανατικό πνεύμα , εκτροπή από τις αρχές της δημοκρατίας και της ελευθερίας , λαϊκισμός, δημαγωγική συμπεριφορά , κρίση θεσμών , συμφεροντολογικό πνεύμα , ασύδοτη προπαγάνδα , έλλειψη συνεργασίας ,  πολιτιστική κρίση , δελεαστικές πιέσεις από τις « Σειρήνες» της ζωής , προγονολατρεία , μυθοποίηση παρελθόντος , παραχάραξη της ιστορίας εθνική εξάρτηση , εθνικός απομονωτισμός , εθνικός ναρκισσισμός , σοβινισμός       

Σόνια Σιούτη

Ονοματικό-Ρηματικό σύνολο


Οι λέξεις οι οποίες αποτελούν ομάδες μέσα σε μία πρόταση ονομάζονται σύνολα λέξεων ή λεκτικά σύνολα.

Όταν ένα σύνολο αντιστοιχεί συντακτικά με ένα όνομα , το ονομάζουμε ονοματικό σύνολο (Ο.Σ.) . Όταν αντιστοιχεί συντακτικά με ένα ρήμα , το ονομάζουμε ρηματικό σύνολο (Ρ.Σ.)  .

π.χ. : Ο Νίκος           είναι εξαιρετικός άνθρωπος και πολύπλευρη προσωπικότητα.
               ↓                                                                         ↓
 Ο.Σ.                                                                    Ρ.Σ.


π.χ. : Ο μαθητής μου, ο Νίκος, μελετά κάθε μέρα.
                        ↓                                         ↓
                      Ο.Σ.                                    Ρ.Σ.



ΟΝΟΜΑΤΙΚΟ ΣYΝΟΛΟ : αποτελείται από ένα όνομα μπροστά στο οποίο βρίσκεται άρθρο ή επίθετο ή αντωνυμία ή μετοχή.

π.χ.
ΠΡΟΤΑΣΗ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
Η μαθήτρια μελετά.
άρθρο + ουσιαστικό
Φυσούσε δυνατός αέρας .
επίθετο + ουσιαστικό
Εκείνη η γυναίκα με αγάπησε.
αντωνυμία + σύναρθρο ουσιαστικό
Είναι καταξιωμένος επιστήμονας.
μετοχή + ουσιαστικό



ΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ: αποτελείται από ένα ρήμα , μονολεκτικό ή περιφραστικό , με το συμπλήρωμά του ( όνομα , επίρρημα , αντωνυμία κτλ ).


π.χ.
ΠΡΟΤΑΣΗ
ΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
Ο ήλιος φώτισε τη γη.
ρήμα + σύναρθρο ουσιαστικό
Τα μάτια του είναι υπέροχα.
ρήμα + επίθετο
Τον αγαπούσαν όλοι στο χωριό.
αντωνυμία + ρήμα
Ο παππούς κοίταξε γαλήνια.
ρήμα + επίρρημα
Όταν έρθεις , θα μιλήσουμε.
σύνδεσμος + ρήμα
Όταν έρθεις, θα μιλήσουμε.
μόριο + ρήμα
Διαβάζει για την Ιατρική.
ρήμα + προθετικό σύνολο


Ενεργητική - Παθητική σύνταξη



ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
Τονίζεται  το πρόσωπο ή το πράγμα που ενεργεί.


Το γραμματικό υποκείμενο (δηλαδή το υποκείμενο της πρότασης )  ταυτίζεται με το πραγματικό υποκείμενο ( δηλαδή αυτό που ενεργεί.
Τονίζεται το αποτέλεσμα της ενέργειας του υποκειμένου , δηλαδή η πράξη αυτή καθεαυτή.

Το πραγματικό υποκείμενο γίνεται ποιητικό αίτιο και το αντικείμενο της πράξης παίρνει τη θέση του γραμματικού υποκειμένου.
 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

                 Υ                  Ρ                      Α
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ : Ο δάσκαλος διαπαιδαγωγεί τους μαθητές.

                                                    Υ                    Ρ                       Π.Α.
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ : Οι μαθητές διαπαιδαγωγούνται από το δάσκαλο.




ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

·        Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται, όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα ή είναι άγνωστο ή δεν επιθυμούμε να το δηλώσουμε.


·        Το υποκείμενο παραλείπεται, όταν δεν επιθυμούμε να το αναφέρουμε ή δεν είναι εφικτό να το κατονομάσουμε (π.χ. απρόσωπα ρήματα).

Το ρήμα ἐπίσταμαι

πίσταμαι (=γνωρίζω)
Το ρήμα πίσταμαι κλίνεται στον ενεστώτα και στον παρατατικό σύμφωνα με το ρήμα στημι - σταμαι. Οι υπόλοιποι χρόνοι σχηματίζονται ομαλά (μέλλ. πιστήσομαι, αόρ. πιστήθην). Ο παρακείμενος και ο υπερσυντέλικος αναπληρώνονται από το ρήμα γιγνώσκω (γνωκα, γνώκειν).
Προσοχή:
Το ρήμα πίσταμαι δεν είναι σύνθετο από το ρ. σταμαι
Άλλωστε από τη σύνθεση π + σταμαι προκύπτει το ρήμα φίσταμαι = επιστατώ.

Οριστική
Υποτακτική
Ευκτική
Προστακτική
Ενεστ.
πίσταμαι
πίστασαι
πίσταται
πιστάμεθα
πίστασθε
πίστανται
πίστωμαι
πίστ
πίστηται
πιστώμεθα
πίστησθε
πίστωνται
πισταίμην
πίσταιο
πίσταιτο
πισταίμεθα
πίσταισθε
πίσταιντο
-
πίστω/πίστασο
πιστάσθω
-
πίστασθε
πιστάσθων
Παρατ.
πιστάμην
πίστω/πίστασο
πίστατο
πιστάμεθα
πίστασθε
πίσταντο
Ενδεικτικός σχηματισμός των άλλων χρόνων
Μέλλ.
πιστήσομαι
πιστήσει,-
κ.τ.λ.
-
πιστησοίμην
πιστήσοιο
κ.τ.λ.
-
Παθ.Αόρ.
πιστήθην
πιστήθης
κ.τ.λ.
πιστηθ
πιστηθς
κ.τ.λ.
πιστηθείην
πιστηθείης
κ.τ.λ.
-
πιστήθητι
κ.τ.λ.


Απαρ.
Μετοχή
Ενεστ.
πίστασθαι
πιστάμενος
πισταμένη
πιστάμενον
Οι ονοματικοί τύποι των άλλων χρόνων
Μέλλ.
πιστήσεσθαι
πιστησόμενος
πιστησομένη
πιστησόμενον
Παθ.Αόρ.
πιστηθναι
πιστηθες
πιστηθεσα
πιστηθν

ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΑΟΡΙΣΤΩΝ Β΄ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ἔστην: ἔβην, ἔγνων, ἔδραν, ἔφυν, ἐρρύην


Ορισμένα ρήματα της α΄ συζυγίας (ρήματα σε -ω) σχηματίζουν τον αόριστο β΄ κατά τα ρήματα σε -μι και κλίνονται όπως ο αόριστος ἔστην. Τα ρήματα αυτά είναι τα εξής:
Ενεστώτας
Αόριστος β΄
ἁλίσκομαι
βαίνω
γηράσκω
γιγνώσκω
(ἀπο)διδράσκω
δύομαι
ζήω,-ῶ
ῥέω
φθάνω
φύομαι
ἑάλων / ἥλων
ἔβην
ἐγήραν
ἔγνων
(ἀπ)έδραν
ἔδυν
ἐβίων
ἐρρύην
ἔφθην
ἔφυν


Παραδείγματα:
 βαίνω 
Οριστική
Υποτακτική
Ευκτική
Προστακτική
Απαρέμφατο
Μετοχή
ἔβην
ἔβης
ἔβη
ἔβημεν
ἔβητε
ἔβησαν
βῶ
βῇς
βῇ
βῶμεν
βῆτε
βῶσι(ν)
βαίην
βαίης
βαίη
βαίημεν / βαῖμεν
βαίητε / βαῖτε
βαίησαν / βαῖεν
βῆθι
βήτω
-
βῆτε
βάντων / βήτωσαν
βῆναι
βὰς
βᾶσα
βὰν

γιγνώσκω 
Οριστική
Υποτακτική
Ευκτική
Προστακτική
Απαρέμφατο
Μετοχή
ἔγνων
ἔγνως
ἔγνω
ἔγνωμεν
ἔγνωτε
ἔγνωσαν
γνῶ
γνῷς
γνῷ
γνῶμεν
γνῶτε
γνῶσι(ν)
γνοίην
γνοίης
γνοίη
γνοίημεν / γνοῖμεν
γνοίητε / γνοῖτε
γνοίησαν / γνοῖεν
-
γνῶθι
γνώτω
-
γνῶτε
γνόντων / γνώτωσαν
γνῶναι
γνοὺς
γνοῦσα
γνὸν

 (ἀπο) διδράσκω 
Οριστική
Υποτακτική
Ευκτική
Προστακτική
(ἀπ)έδραν
(ἀπ)έδρας
(ἀπ)έδρα
(ἀπ)έδραμεν
(ἀπ)έδρατε
(ἀπ)έδρασαν
(ἀπο)δρῶ
(ἀπο)δρᾷς
(ἀπο)δρᾷ
(ἀπο)δρῶμεν
(ἀπο)δρᾶτε
(ἀπο)δρῶσι(ν)
(ἀπο)δραίην
(ἀπο)δραίης
(ἀπο)δραίη
(ἀπο)δραίημεν / (ἀπο)δραῖμεν
(ἀπο)δραίητε / (ἀπο)δραῖτε
(ἀπο)δραίησαν/ (ἀπο)δραῖεν
-
(ἀπό)δραθι
(ἀπο)δράτω
-
(ἀπό)δρατε
(ἀπο)δράντων / (ἀπο)δράτωσαν

Απαρέμφατο
Μετοχή
(ἀπο)δρᾶναι
(ἀπο)δρὰς
(ἀπο)δρᾶσα
(ἀπο)δρὰν

φύομαι 
Οριστική
Υποτακτική
Ευκτική
Προστακτική
Απαρέμφατο
Μετοχή
ἔφυν
ἔφυς
ἔφυ
ἔφυμεν
ἔφυτε
ἔφυσαν
φύω
φύῃς
φύῃ
φύωμεν
φύητε
φύωσι(ν)
φύοιμι
φύοις
φύοι (φύη / φυίη)
φύοιμεν
φύοιτε
φύοιεν
-
φῦναι
φὺς
φῦσα
φὺν


ῥέω 
Οριστική
Υποτακτική
Ευκτική
Προστακτική
Απαρέμφατο
Μετοχή
ἐρρύην
ἐρρύης
ἐρρύη
ἐρρύημεν
ἐρρύητε
ἐρρύησαν
ῥυῶ
ῥυῇς
ῥυῇ
ῥυῶμεν
ῥυῆτε
ῥυῶσι(ν)
ῥυείην
ῥυείης
ῥυείη
ῥυείημεν / ῥυεῖμεν
ῥυείητε / ῥυεῖτε
ῥυείησαν / ῥυεῖεν
-
ῥυῆναι
ῥυεὶς
ῥυεῖσα
ῥυὲν