ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D: Κριτήριο Αξιολόγησης__ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

 

Επιμέλεια θεμάτων: Σόνια Σιούτη

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D

Καὶ μὴν ἡ πολὺ θαυμαζομένη πολιτεία τοῦ τὴν Στωικῶν αἵρεσιν καταβαλομένου Ζήνωνος εἰς ἓν τοῦτο συντείνει κεφάλαιον, ἵνα μὴ κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις, ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας, εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος, ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης. Τοῦτο Ζήνων μὲν ἔγραψεν ὥσπερ ὄναρ ἢ εἴδωλον εὐνομίας φιλοσόφου καὶ πολιτείας ἀνατυπωσάμενος, Ἀλέξανδρος δὲ τῷ λόγῳ τὸ ἔργον παρέσχεν. Οὐ γάρ, ὡς Ἀριστοτέλης συνεβούλευεν αὐτῷ, τοῖς μὲν Ἕλλησιν ἡγεμονικῶς τοῖς δὲ βαρβάροις δεσποτικῶς χρώμενος, καὶ τῶν μὲν ὡς φίλων καὶ οἰκείων ἐπιμελόμενος τοῖς δ’ ὡς ζῴοις ἢ φυτοῖς προσφερόμενος, πολέμων πολλῶν καὶ φυγῶν ἐνέπλησε καὶ στάσεων ὑπούλων τὴν ἡγεμονίαν, ἀλλὰ κοινὸς ἥκειν θεόθεν ἁρμοστὴς καὶ διαλλακτὴς τῶν ὅλων νομίζων, οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος καὶ εἰς ταὐτὸ συνενεγκὼν τὰ πανταχόθεν, ὥσπερ ἐν κρατῆρι φιλοτησίῳ μίξας τοὺς βίους καὶ τὰ ἤθη καὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς διαίτας, πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας, ἀκρόπολιν δὲ καὶ φρουρὰν τὸ στρατόπεδον, συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς∙ τὸ δ’ Ἑλληνικὸν καὶ βαρβαρικὸν μὴ χλαμύδι μηδὲ πέλτῃ μηδ’ ἀκινάκῃ μηδὲ κάνδυι διορίζειν, ἀλλὰ τὸ μὲν Ἑλληνικὸν ἀρετῇ τὸ δὲ βαρβαρικὸν κακίᾳ τεκμαίρεσθαι, κοινὰς δ’ ἐσθῆτας ἡγεῖσθαι καὶ τραπέζας καὶ γάμους καὶ διαίτας, δι’ αἵματος καὶ τέκνων ἀνακεραννυμένους.

 

Α1. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες θέσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ):

 

       i.          Ο Αλέξανδρος, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ακολούθησε τις συμβουλές του Αριστοτέλη.

     ii.          Ο Ζήνων χαρακτηρίζεται ἁρμοστὴς καὶ διαλλακτὴς τῶν ὅλων.

    iii.          Ο Αλέξανδρος είχε το όραμα της δημιουργίας μίας «κοσμόπολης».

    iv.          Ο Αλέξανδρος συμπεριφερόταν ως δεσπότης σε όποιον δεν ήταν  Έλληνας.

      v.          Ο Αλέξανδρος όρισε οι σύγχρονοί του να συμπεραίνουν ότι κάποιος είναι Έλληνας από την αρετή του και βάρβαρος από την κακία του.

 

(μονάδες 5)

Α2. Για κάθε μία από τις παραπάνω απαντήσεις να γράψετε στο τετράδιό σας το τμήμα του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνει.

(μονάδες 5)

Μονάδες 10

Β1. Να επισημάνετε και να σχολιάσετε το αναχρονιστικό στοιχείο που εντοπίζεται στο πρωτότυπο κείμενο. Ποια είναι η σημασία του; [ενδεικτικό όριο λέξεων: 80-100 λέξεις]

Μονάδες 10

 

Β2. ὥσπερ ὄναρ ἢ εἴδωλον εὐνομίας: Πώς νοείται ο νόμος στη στωική φιλοσοφία και πώς μπορεί να διασφαλιστεί η ευνομία στο πλαίσιο της κοσμόπολης; [ενδεικτικό όριο λέξεων: 80-100 λέξεις]

Μονάδες 10

Β3. Να ενώσετε τα στοιχεία της στήλης Α΄ με τα στοιχεία της στήλης Β΄. Τρία στοιχεία της στήλης Β΄ περισσεύουν.

 

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β΄
1. διαλεκτική	Α. Αλκιβιάδης
2. μαιευτική	Β. σοφιστική μέθοδος
3. ἐπακτικοὶ λόγοι	Γ. «Αν λοιπόν πρέπει να προτείνω κάτι αντάξιό μου, προτείνω να τιμηθώ με σίτηση στο πρυτανείο.»
4. μαθητής του Σωκράτη	Δ. Ο Σωκράτης εξαναγκάζει τον συνομιλητή του να φτάσει στην ακραία συνέπεια των θέσεων που υποστήριξε.
5. σωκρατική ειρωνεία	Ε. Αριστοτέλης
	ΣΤ. Αρίστων
	Ζ. Σκοπός: το ὁρίζεσθαι καθόλου
	Η. Όλη η διανοητική προσπάθεια της συζήτησης στρέφεται στο να εξαχθεί η σωκρατική άποψη από τον αντίπαλο.

Μονάδες 10

 

Β4. εὐνομίας, ἐπιμελόμενος, κοινός, ἀλλοφύλους, κακίᾳ: Να γράψετε μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής για κάθε τύπο που σας δόθηκε. (Να διατηρήσετε τους τύπους γραμματικά.)

Μονάδες 10

 

 

 

Β5.  Το καλοκαίρι του 324 π.Χ. ο Αλέξανδρος κατευθύνθηκε προς τις εκβολές των ποταμών που φέρουν το όνομα Τίγρης και Ευφράτης. Όταν έφτασε στην Ώπη, ορισμένοι Μακεδόνες άρχισαν να διαμαρτύρονται. Συγκεκριμένα ο ίππαρχος Καλλίνης απευθυνόμενος στον Αλέξανδρο είπε τα εξής:

 

            «Βασιλιά μου [: Αλέξανδρε], εκείνα που προκαλούν λύπη στους Μακεδόνες είναι ότι εσύ έχεις πλέον κάμει συγγενείς σου μερικούς Πέρσες και ότι Πέρσες ονομάζονται συγγενείς του Αλεξάνδρου και σε φιλούν, ενώ κανένας μέχρι τώρα Μακεδόνας δεν έχει γευθεί αυτήν την τιμή».  Τότε ακριβώς, ο Αλέξανδρος τον διέκοψε και είπε: «Εσάς όμως θεωρώ όλους συγγενείς μου και στο εξής τουλάχιστο θα σας ονομάζω έτσι». Όταν είπε αυτά, ο Καλλίνης πλησίασε και τον φίλησε, καθώς και όποιος άλλος ήθελε να τον φιλήσει. Έτσι λοιπόν, πήραν πάλι τα όπλα τους και αναχώρησαν για το στρατόπεδο κραυγάζοντας και τραγουδώντας επινίκιους ύμνους. 

            Μετά από αυτά ο Αλέξανδρος προσέφερε θυσία στους θεούς στους οποίους συνήθιζε να θυσιάζει και παρέθεσε συμπόσιο με δικά του έξοδα. Παρακάθισε ο ίδιος και γύρω από αυτόν κάθισαν όλοι οι Μακεδόνες και μετά από αυτούς οι Πέρσες και στη συνέχεια όσοι από τα άλλα έθνη υπερείχαν λόγω αξιώματος ή κάποιας άλλης ηρωικής πράξης. Αντλώντας από τον ίδιο κρατήρα αυτός και οι γύρω του έκαναν τις ίδιες σπονδές, με πρώτους τους Έλληνες μάντεις και τους Μάγους.  Ο Αλέξανδρος ευχήθηκε στους Μακεδόνες και τους Πέρσες όλα τα άλλα αγαθά και κυρίως ομόνοια και συμμετοχή στην εξουσία. Κατά την επικρατέστερη παράδοση, αυτοί που πήραν μέρος στο συμπόσιο ήταν εννέα χιλιάδες και όλοι έκαμαν την ίδια σπονδή και μετά έψαλαν τον επινίκιο ύμνο.

Αρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (7.11.6-7.11.9)

Μετάφραση: Θ. Σαρικάκης

 

Λαμβάνοντας υπόψη σας το πρωτότυπο κείμενο καθώς και το μεταφρασμένο απόσπασμα που σας δόθηκε, να εξηγήσετε με ποιον τρόπο προσπάθησε ο Αλέξανδρος να υλοποιήσει το όραμά του για τη δημιουργία μίας πολιτισμικά ομογενοποιημένης κοινωνίας. [ενδεικτικό όριο λέξεων: 150-180 λέξεις]

Μονάδες 10