ΛΑΤΙΝΙΚΑ: Μετατροπή πλαγίου λόγου σε ευθύ βάσει των κειμένων του σχολικού βιβλίου της Γ' Λυκείου

1.      Arria milites orabat, ut simul imponeretur. (23)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : 

παθητική σύνταξη : Milites, simul imponar. (προτρεπτική υποτακτική)

ενεργητική σύνταξη : Milites, simul me imponite. (προστακτική) ή imponetis. (προτρεπτική υποτακτική)

2.      ancilla dixisset eum domi non esse. (24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : is domi non est.

3.      Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. (24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : illa domini iussu id dixit et ille intus est.

4.      exclamavit Nasica se domi non esse(24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ :  ego domi non sum.

5.      Visne scire quid Nasica responderit? (24)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ :   quid Nasica respondit?

6.      “Interrogo vos quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore”. (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quando hanc ficum decerptam esse putatis(οριστ.ενστ.) ex arbore?.

7.      “omnes recentem esse dixissent(25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : recens est

8.      “scitote decerptam esse Carthagine. (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : decerpta est Carthagine.

9.      “Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Nemo  patriae consulet(οριστ.μελ.), nisi vos ipsi patriae consulueritis(Ορ.συντ.μελ.). -προσδοκώμενο προτερόχρονο

10.  “Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!” (25)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : res publica in extremo discrimine quondam fuit!”

11.  se ipsum captum venisse eos existimasset (34)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : me ipsum captum venerunt ei(ii-i)

12.  clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. (34)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : virtutem tuam admiratum  venimus.

13.  is fores reserari eosque intromitti iussit. (34)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : fores reserentur (προτρ.υποτ.) eique intromittimini(προστ.) . ή fores reserate eosque intromittite (προστ)

14.  narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem ; et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse”. (36)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Manius Curius mavult locupletibus imperare quam ipse fieri locuples ; et  me nec acie vinci nec pecunia corrumpi potest (απρόσωπο)”.

15.  Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. (38)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : matertera, mihi paulisper loco cede(προστ.).

16.  semper tamen meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse.” (40)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : urbs Roma et Italia a Mario conservata est.”

17.  Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit. (41)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Sed antiquitas mihi placet , quod honesta et bona et modesta est(οριστική=πραγμ.) ή sit (υποτακτική=υποκ.).

18.  crudeliter et regie id factum esse dicerent. (42)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : crudeliter et regie id factum est (οριστ.ενεστ.)

19.  Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. (42)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : si iste in Manliana castra pervenerit (οριστ.συντ.μέλλοντα), quo intendit, nemo tam stultus erit (οριστ.μέλλοντα), qui non videat (υποτ.παραμένει σε αναφ.συμπερ.) coniurationem esse factam, nemo tam improbus, qui non fateatur(υποτ.παραμένει σε αναφ.συμπερ.).

20.  Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. (44)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet?(Η υποτακτική possit παραμένει ως απορηματική-οι υποτακτικές metuat- putet καθ’ έλξη) ή quis potest diligere eum, quem metuit, aut eum, a quo se metui putat?(με οριστικές)

21.  Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem : (44)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Hoc est quod Tarquinius dixit(οριστ.παρακειμ.) exulans :

22.  “ Tum intellexi, quos fidos amicos habuissem, quos infidos (44)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : quos fidos amicos habui(Οριστ.παρακειμ.), quos infidos ?

23.  Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. (47)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : utrum post aliquot annos cana esse mavis (οριστ.ενεστ.) an calva ?

24.  Sertorius omnibus persuasit cervam, instinctam numine Dianae, conloqui secum et docere, quae utilia factu essent. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Cerva, instincta numine Dianae, conloquitur mecum et docet, quae utilia factu sint (δυνητική υποτακτική ενεστώτα από αρκτικό χρόνο>σύγχρονο-υποκειμενικότητα) ή sunt (Οριστική)

25.  Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : A cerva ego monitus sum.(παρακείμενος οριστικής)

26.  Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Cerva inventa est. (παρακείμενος οριστικής)

27.  Sertorius eum iussit tacere. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Tace. (Προστακτική)

28.  Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum  locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Eam cras (αύριο) repente in eum locum emitte, (Προστακτική)  in quo ego cum amicis ero. 

29.  Postridie eius    diei    Sertorius,   admissis   amicis  in cubiculum suum, dixit   eis  visum  in  somno  sibi esse

cervam, quae perisset, ad se reverti. (48)

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ : Visum est (παρακείμενος οριστικής) mihi in somno cervam, quae perierit (πλ.λόγος), ad me reverti.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ: Μετατροπή ευθεός λόγου σε πλάγιο βάσει των κειμένων του σχολικού βιβλίου της Γ' Λυκείου

1.      Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; (21)

ð  Plinius dicit tum Camillum, qui   diu   apud Ardeam in exilio fuisset propter Veientanam praedam non aequo iure divisam,  absentem dictatorem  esse factum.

ð   

2.  Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. (23)

ð  Plinius dicit  aegrotare Caecinam Paetum, maritum Arriae, aegrotare et filium.

3.  “Bene   quievit, libenter cibum sumpsit”. (23)

ð Arria respondebat bene puerum quievisse, libenter cibum sumpsisse.(23)

4.      Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat; fuerat Paetus  in partibus  eius et, occiso   Scriboniano,  Romam    trahebatur. (23)

ð  Plinius dixit Scribonianum arma in Illyrico contra Claudium movisse, fuisse Paetum  in partibus  eius et, occiso   Scriboniano,  Romam trahi

.

5.  Arria milites orabat, ut simul imponeretur. (23)

ð  Plinius dixit Arriam milites orare, ut simul imponeretur.

ð  Arria narrat se milites orare, ut simul imponeretur.

6.      Homo es impudens. (24)

ð  Nasica respondit eum (illum) hominem impudentem esse

7.      “Quid (dicis)?” (24)

ð  Ennius Nasicam interrogat quid ille dicat.

ð  Ennius Nasicam interrogavit quid ille diceret.

8.      “Ego non cognosco vocem tuam?” (24)

ð  Ennius Nasicam interrogat num ipse non cognoscat ( non cognoscatne) vocem illius.

ð  Ennius Nasicam interrogavit num ipse non cognosceret (non cognosceretne) vocem illius.

9.      Visne scire quid Nasica responderit? (24)

ð  Rogo num velis (velisne)  scire quid Nasica responderit.

ð  Rogabam num velles (vellesne)  scire quid Nasica responderit.

10.  Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi  te   domi    non esse; (24)

ð  Nasica Ennio respondit, cum ipse illum quaereret, ancillae illius se credidisse illum domi non esse ;

11.  tu  mihi  ipsi  non credis ? (24)

ð  Nasica rogavit Ennium num ille sibi ipsi non crederet (non credertne).

12.  “Interrogo vos” inquit “quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore”. (25)

ð  Cato inquit se interrogare illos (eos) quando eam (illam) ficum decerptam esse putarent ex arbore”.

13.  “Atqui ante tertium diem” inquit “scitote decerptam esse Carthagine. (25)

ð  Cato dixit illos scire eam ficum decerptam esse Carthagine ante terium diem.

14.  Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. (25)

ð  Moneo vos ut caveatis periculum, ut tutemini patriam, ne opibus urbis confidatis, ut fiduciam, quae nimia vobis sit, deponatis.

ð  Cato patres monuit ut caverent periculum, ut tutarentur patriam, ne opibus urbis confiderent, ut fiduciam, quae nimia illis esset, deponerent.

15.  Opibus urbis nolite confidere. (25)

ð  Cato patres admonuit ne opibus urbis confiderent.

ð  ή Cato patres admonuit opibus urbis non confidere.

16.  Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. (25)

ð  Cato patres admonuit ut fiduciam, quae nimia illis (eis) esset, deponerent. 

ð  ή Cato patres admonuit fiduciam, quae nimia illis (eis) esset, deponere.

17.  Statimque sumptum est Punicum bellum tertium,  quo    Carthago deleta est. (25)

ð  Plinius scribit statim sumptum esse Punicum bellum tertium,  quo Carthago deleta sit.

ð  Plinius scripsit statim sumptum esse Punicum bellum tertium,  quo Carthago deleta esset.

18.  “Ita est (id)” inquit Accius “ut dicis; neque id me sane paenitet; (27)

ð  Accius inquit ita id esse ut is diceret, neque id ipsum sane paenitere.

19.  “meliora enim fore spero, quae deinceps scribam.” (27)

ð  Accius inquit meliora fore se sperare, quae deinceps scripturus esset.

20.  “quae dura et acerba nascuntur post fiunt mitia et iucunda; ” (27)

ð  Accius inquit quae dura et acerba nascerentur post fieri mitia et iucunda.

21.  Tu hominem investiga,( quaeso), summaque diligentia vel    Romam   mitte vel Epheso  rediens   tecum deduc.(28)

ð  Cicero amico suo imperat hominem investigare summaque diligentia vel Romam   mittere vel Epheso  redeunti   secum deducere.

ð  Cicero amicum suum adhortatur ut hominem investiget summaque diligentia vel Romam   mittat vel Epheso rediens secum deducat.

ð  Cicero amicum suum adhortabatur ut hominem investigaret summaque diligentia vel Romam   mitteret vel Epheso rediens secum deduceret.

22.  Sutor dicere solebat “Oleum et operam perdidi”. (29)

ð  Sutor dicere solebat oleum et operam se perdidisse.

23.  Caesar dixit: “Domi satis salutationum talium audio”.  (29)

ð  Caesar dixit domi satis salutationum talium se audire.

24.  Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in  Asia continenter vixit. (30)

ð  Cicero dicit si habeat Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare nos debere, quod Asiam viderit sed in  Asia continenter vixerit.

ð  Cicero dixit si haberet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare nos debere, quod Asiam vidisset sed in  Asia continenter vixisset.

25.  Quam ob rem accusatores non  Asiae     nomen  Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum  aut  ex Asia   deportatum. (30)

ð  Cicero dicit ob eam rem accusatores non  Asiae nomen  Murenae obiecisse, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta sit, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum  aut  ex Asia   deportatum.

ð  Cicero dixit Cicero dicit ob eam rem accusatores non  Asiae nomen  Murenae obiecisse, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta esset, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia suspectum  aut  ex Asia   deportatum.

26.  Filus eius a duce hostium his  verbis proelio lacessitus est :  “Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano  virtute antecellat”. (31)

ð  Filus eius a duce hostium lacessitus est congredi, ut singularis proelii eventu cerneretur, quanto miles Latinus Romano  virtute antecelleret”.

ð  Filus eius a duce hostium lacessitus est ut congrederentur, ut singularis proelii eventu cerneretur, quanto miles Latinus Romano  virtute antecelleret”.

27.  Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste,hasta eum transfixit et armis spoliavit. (31)

ð  Plinius dixit tum adulescentem, viribus suis confisum et cupiditate pugnandi permotum, iniussu consulis in certamen ruisse et fortiorem hoste, hasta eum transfixisse et armis spoliavisse.

28.  Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius  opera   hostes fugati erant, morte multavit. (31)

ð  Plinius dicit consulem, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius  opera   hostes fugati essent, morte multavisse.

29.  Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; (32)

ð  Cicero dicit plenos omnes esse libros, plenas sapientium voces, plenam exemplorum vetustatem.

30.  Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam.(32)

ð  Ego dico me eas, cupidum bene gerendi et administrandi   rem publicam, semper mihi proponere.

ð  Cicero dicit se eas, cupidum bene gerendi et administrandi   rem publicam, semper sibi proponere.

31.  Ego libenter tibi mea sede cedo. (38)

ð  Caecilia puellae dixit se libenter illi sua  sede cedere.

32.  Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte     salutatum     ad eum venerunt. (34)

ð  Plinius narrat cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte  salutatum ad eum venisse.

ð  Praedonum duces narrant cum Africanus in Literno esset, forte  salutatum ad eum se venisse.

33.  Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni  nuntiaverunt (incredibile  auditu!) virtutem eius admiratum  se venisse. (34)

ð  Plinius narrat praedones ut id animadverterint, abiectis armis ianuae appropinquavisse et clara voce Scipioni  nuntiavisse (incredibile  auditu!) virtutem eius admiratum  se venisse.

34.  Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et  cupide Scipionis dextram osculati sunt. (34)

ð  Plinius narrat praedones postes ianuae tamquam sanctum templum veneratos esse et  cupide Scipionis dextram osculatos esse.

ð  Praedones narrant se postes ianuae tamquam sanctum templum veneratos esse et  cupide Scipionis dextram osculatos esse.

ð  Praedones dicuntur postes ianuae tamquam sanctum templum veneratos esse et  cupide Scipionis dextram osculatos esse.

35.  Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum reverterunt. (34)

ð  Plinius narrat praedones, cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare soleant, domum revertisse.

36.  Manius Curius Dentatus maxima frugalitate utebatur, quo facilius divitias contemnere posset. (36)

ð  Manius Curius Dentatus dicit se maxima frugalitate uti, quo facilius divitias contemnere posset.

ð  Manius Curius Dentatus dicitur maxima frugalitate uti, quo facilius divitias contemnere posset.

37.  “ narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; ”.(36)

ð  Manius Curius Dentatus adhortatur ministros legationis narrare Samnitibus se malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem .

ð  Manius Curius Dentatus adhortatur ministros legationis ut narrent Samnitibus se malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem .

ΛΑΤΙΝΙΚΑ: Μετατροπή του προσδιορισμού του σκοπού στα άλλα είδη (βάσει των κειμένων του σχολικού βιβλίου)

ΚΕΙΜΕΝΟ 31

1.Congrediāmur, ut singulāris proelii eventu cernātur, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat. (τελική πρόταση)

§  σουπίνο σε –um : Congrediāmur, singulāris proelii eventu cretum, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat.

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : singulāris proelii eventu ad cernandum

§  causa/ gratia + γενική γερουνδίου : singulāris proelii eventu cernandi causa/ gratia

(στα παραπάνω, η σύνταξη μεταβάλλεται σε ενεργητική, γιατί το σουπίνο και το γερούνδιο είναι τύποι ενεργητικοί. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι πλέον αντικείμενο του σουπίνου και του γερουνδίου. Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

§  αναφορική τελική πρόταση : Congrediāmur, qui singulāris proelii eventu cernāmus, quanto miles Latīnus Rōmāno virtūte antecellat.

(και στην αναφορική-τελική πρόταση η σύνταξη μεταβάλλεται σε ενεργητική, για να είναι αποδεκτό το νόημα. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι πλέον αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος cernamur=για να κρίνουμε)

ΚΕΙΜΕΝΟ 32

2.Quam multas imagines fortissimōrum virōrum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- scriptōres et Graeci et Latīni nobis reliquērunt! (ad + αιτιατική γερουνδίου)

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : non solum intuendi causa/gratia, verum etiam imitandi causa/gratia

§  σουπίνο σε –um : non solum intuitum, verum etiam imitatum

§  τελική πρόταση :  Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis, ut non solum intueremur, verum etiam imitaremur, reliquerunt!

§  αναφορική τελική πρόταση : Quam multas imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis, qui non solum intueremur, verum etiam imitaremur, reliquerunt!

Γερουνδιακή έλξη θεωρητικά απαγορεύεται, γιατί τα γερούνδια δεν έχουν αντικείμενο σε αιτιατική. Αν προστεθεί ως αντικείμενο των γερουνδίων το imagines, τότε επιτρέπεται να γίνει γερουνδιακή έλξη, η οποία μάλιστα είναι και υποχρεωτική, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Έτσι, θα έχουμε : 

§  ad + αιτιατική γερουνδιακού : non solum ad intuendas imagines, verum etiam ad imitandas imagines

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : non solum intuendarum imaginum causa/gratia, verum etiam imitandarum imaginum causa/gratia

ΚΕΙΜΕΝΟ 34

3.Cum Africānus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venērunt. (σουπίνο σε –um)

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : complures praedonum duces forte ad salutandum ad eum venerunt.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου :  complures praedonum duces forte salutandi causa / gratia ad eum venerunt.

§  τελική πρόταση : complures praedonum duces forte, ut salutarent, ad eum venerunt.

§  αναφορική-τελική πρόταση : complures praedonum duces forte, qui salutarent, ad eum venerunt.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γερούνδιο, γιατί γερουνδιακή έλξη δεν επιτρέπεται, αφού δε δηλώνεται το αντικείμενο του γερουνδίου. Αν προστεθεί ως αντικείμενο του γερουνδίου το eum, θα έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη : 

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : complures praedonum duces forte ad eum salutandum ad eum venerunt.

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : complures praedonum duces forte eius salutandi causa / gratia ad eum venerunt.

4.Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset ...conlocavit. (σουπίνο σε –um)

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : Tum Scipio, cum ad se ipsum capiendum venisse eos existimasset, ...conlocavit.

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : Tum Scipio, cum sui ipsius capiendi causa venisse eos existimasset, ...conlocavit.

§  τελική πρόταση : Tum Scipio, cum venisse eos existimasset, ut se ipsum caperent, ...conlocavit.

§  αναφορική-τελική πρόταση : Tum Scipio, cum venisse eos existimasset, qui se ipsum caperent, ...conlocavit.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : Tum Scipio, cum ad se ipsum capiendum venisse eos existimasset, ...conlocavit.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : Tum Scipio, cum se ipsum capiendi causa venisse eos existimasset, ...conlocavit.

5.Quod ut praedōnes animadvertērunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. (σουπίνο σε –um)

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : ...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ... ad virtutem eius admirandam se venisse.

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : ...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutis eius admirandae causa / gratia se venisse.

§  τελική πρόταση :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutem eius, ut admirarentur, se venisse.

§  αναφορική-τελική πρόταση :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutem eius, qui admirarentur, se venisse.

Στις δύο πρώτες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ... ad virtutem eius admirandum se venisse.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου :...praedones ... clara voce Scipioni nuntiaverunt ...virtutis eius admirandi causa / gratia se venisse.

ΚΕΙΜΕΝΟ 36

7.Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, quo facilius divitias contemnĕre posset. (τελική πρόταση)

§  αναφορική τελική πρόταση : Manius Curius Dentātus maximā frugalitāte utebātur, qui facilius divitias contemnĕre posset.

καμία άλλη μετατροπή δεν είναι αποδεκτή, γιατί το ρήμα possum δεν σχηματίζει σουπίνο, γερούνδιο ή γερουνδιακό.

8.Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit (τελική πρόταση)

§  αναφορική-τελική πρόταση : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, qui eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit

§  σουπίνο σε –um : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent eo usum vultum risu solvit et protinus dixit

§  ad+αιτιατική γερουνδίου: Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent ad eo utendum vultum risu solvit et protinus dixit

§  causa / gratia +γενική γερουνδίου: Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent utendi eo causa vultum risu solvit et protinus dixit

Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γερούνδιο, γιατί γερουνδιακή έλξη δεν επιτρέπεται, αφού το αντικείμενο του ρήματος είναι ουδέτερο αντωνυμίας. Αν αντικατασταθεί το αντικείμενο του γερουνδίου eo από το pondere, θα έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη : 

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent ad pondus utendum vultum risu solvit et protinus dixit

§  causa/gratia+γενική γερουνδιακού : Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent utendi ponderis causa vultum risu solvit et protinus dixit

9.Supervacaneae, nē dicam ineptae, legatiōnis ministri, narrāte Samnitibus

§  η τελική πρόταση τίθεται παρενθετικώς και δεν είναι αποδεκτή καμία μετατροπή

ΚΕΙΜΕΝΟ 40

10.Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (τελική πρόταση)

§  αναφορική-τελική πρόταση  (παθητική σύνταξη) :  Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat a quo C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur. (ποιητικό αίτιο του iudicaretur =a quo=a senatu)

§  αναφορική-τελική πρόταση  (ενεργητική σύνταξη) :  Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat qui C. Marium quam celerrime hostem iudicaret (υποκείμενο του iudicaret =qui=senatus).

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ad C. Marium quam celerrime hostem iudicandum.

§  Causa / gratia + αιτιατική γερουνδιακού :  Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marii (Mari) quam celerrime hostis iudicandi causa/gratia.

§  σουπίνο σε –um : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marium quam celerrime hostem iudicatum.

Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού. Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat ad C. Marium quam celerrime hostem iudicandum.

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : Sulla, occupata urbe, senatum armatus coegerat C. Marium quam celerrime hostem iudicandi causa/gratia.

ΚΕΙΜΕΝΟ 41

11.Quin, homo inepte, taces, ut consequāris, quod vis? (τελική πρόταση)

§  αναφορική-τελική πρόταση : Quin, homo inepte, taces, qui consequāris, quod vis?

§  ad+αιτιατική γερουνδίου: Quin, homo inepte, taces ad consequendum quod vis? (Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

§  causa/gratia + γενική γερουνδίου : Quin, homo inepte, taces consequendi causa/gratia quod vis? (Γερουνδιακή έλξη απαγορεύεται, γιατί το γερούνδιο δεν έχει αντικείμενο σε αιτιατική)

§  σουπίνο σε –um : Quin, homo inepte, taces consecutum quod vis?

ΚΕΙΜΕΝΟ 49

12.(Porcia) cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (causa + γενική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  ad+αιτιατική γερουνδιακού : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ad ungues(-is) resecandos poposcit eoque velut forte se vulneravit. (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  σουπίνο σε –um : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungues (-is) resectum poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  τελική πρόταση : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ut ungues(-is) resecaret causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  αναφορική-τελική πρόταση : (Porcia) cultellum tonsorium quasi quae ungues(-is) resecaret causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, γιατί έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ad ungues (-is) resecandum poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : (Porcia) cultellum tonsorium quasi ungues (-is) resecandi causa poposcit eoque velut forte se vulneravit. (ενεργητική σύνταξη -το ungues(-is) τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

13.Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit

(ad+ αιτιατική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  causa / gratia +γενική γερουνδιακού : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eius obiurgandae causa / gratia venit. (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη, λόγω του εμπροθέτου προσδιορισμού)

§  σουπίνο σε –um : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eam obiurgatum venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  τελική πρόταση : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ut eam obiurgaret venit. (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  αναφορική-τελική πρόταση : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus qui eam obiurgaret venit. (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

Η χρήση γερουνδίου, που είναι θεωρητικά εσφαλμένη, γιατί έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη θα είχε ως εξής :

§  ad+αιτιατική γερουνδίου : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandum venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)

§  causa/gratia+γενική γερουνδίου : Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus eam obiurgandi causa/gratia venit (ενεργητική σύνταξη -το eam τίθεται σε αιτιατική ως αντικείμενο)