Του Βασίλη Παπαγιαννίδη, φοιτητή Νομικής Σχολής ΔΠΘ
Αττίλας…
Ένας από τους μεγαλύτερους
ηγέτες των Ούννων που εκτέλεσε σφοδρότατη επίθεση στον πολιτισμένο κόσμο της παρακμάζουσας
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ένας αιμοβόρος και σκληρός ηγεμόνας που όμως οι
ικανότητές του έφεραν στο χείλος της καταστροφής τη Ρώμη του 5ου
μεταχριστιανικού αιώνα. Και αν η Ρώμη δεν είχε έναν Αέτιο δε θα σωζόταν με
τίποτα από τη λαίλαπα του Αττίλα. Και πως ευχαρίστησε η Ρώμη το μεγάλο
στρατηλάτη της Αέτιο;; Με μια μαχαιριά αυτοπροσώπως από τον Αυτοκράτορα Βαλεντινιανό…
Αυτά από τη
Ρωμαϊκή ιστορία. Όμως αν πάτε στην Κύπρο και ρωτήσετε πιος ήταν ο Αττίλας δε θα
σας πουν για τον Ούννο ηγεμόνα του 5ου αιώνα. Θα σας πουν για μια
πολύ νεώτερη ιστορία του 20ου αιώνα. Θα σας μιλήσουν όχι για τον άνθρωπο
Αττίλα αλλά για την επιχείρηση Αττίλας…
15 Ιουλίου 1974:
Στην Κυπριακή Δημοκρατία του 80% Ελληνοκυπρίων και 20% Τουρκοκυπρίων
εκδηλώνεται πραξικόπημα της Εθνικής Φρουράς (Κυπριακός στρατός). Το πραξικόπημα
κατευθύντεται από το δικτατορικό καθεστώς Ιωαννίδη των Αθηνών και αποσκοπεί
στην ανατροπή του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Ο
Μακάριος ανατρέπεται αλλά καταφέρνει να γλυτώσει και διαφεύγει στο εξωτερικό.
Σε ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη αναφέρει πως «Η Ελλάδα εισέβαλε στην Κύπρο» και
καλεί τις άλλες δυο εγγυήτριες δυνάμεις να επιβάλλουν στο νησί τη νομιμότητα.
Οι άλλες δυο εγγυήτριες δυνάμεις με τη συνθήκη της Ζυρίχης (1960) ήταν η Μεγάλη
Βρετανία και η Τουρκία.
Η μεγάλη Βρετανία
αδιαφόρησε. Όχι όμως και η Τουρκία. Η Τουρκία που από το 1964 μελετούσε το
ενδεχόμενο εισβολής στο νησί βρήκε μια ωραία αφορμή για να αποκτήσει
νομιμότητα. Τη νομιμότητα αυτή άθελά του τους την έδωσε ο Μακάριος. Άλλωστε ήδη
από τον Απρίλιο του 1974 όλα ήταν έτοιμα για την εισβολή στην Κύπρο.
Τη νύχτα της 19ης
Ιουλίου 1974 ο Τούρκικος στόλος αναχώρησε υπό της επευφημίες των πολιτών από το
λιμάνι της Μερσίνης και κατευθύνθηκε προς την Κύπρο.
Το πρωί της 20ης
Ιουλίου ο στόλος ξεκίνησε την αποβίβαση των
στρατιωτών στον όρμο Πεντεμίλι λίγα χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας στις
βόρειες ακτές του νησιού. Παράλληλα σημειώθηκαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών στον
Τουρκοκυπριακό θύλακα του Κιόνελι στη βόρεια Λευκωσία. Στόχος των εισβολέων να
ενώσουν το προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι μέσω του Πενταδάχτυλου με τις αμυντικές τους
θέσεις στο θύλακα του Κιόνελι.
Η αποβίβαση ήταν
σχετικά εύκολη για τους Τούρκους. Τα πολυβολεία της ακτής ήταν άδεια ενώ η μόνη
αντίσταση προήλθε από το 251 ΤΟ (Τάγμα Πεζικού) του Μεσσήνιου Αντισυνταγματάρχη
Παύλου Κουρούπη. Ο Κουρούπης με μόνο 2 λόχους κατάφερε να καθηλώσει τους Τούρκους
στην ακτή και να τους δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα παρά τη μικρή του δύναμη.
Που ήταν η
υπόλοιπη εθνική φρουρά και η ΕΛΔΥΚ;
Η εθνική φρουρά
μετά το πραξικόπημα είχε επιδοθεί σε ένα κυνήγι μαγισσών-Μακαριακών που
αποτέλεσμα είχε να βρεθεί εντελώς απροετοίμαστη στην εισβολή. Τα στρατιωτικά
τμήματα εθνοφρουρών βρέθηκαν διασκορπισμένα σε όλη την Κύπρο μαρκριά από τα
σημεία εισβολής. Όμως και η ΕΛΔΥΚ διατάχτηκε το μεσημέρι της 20ης
Ιουλίου να επιτεθεί στο σχετικά ακίνδυνο θύλακα του Κιόνελι αντί να σταλεί στο Πεντεμίλι.
Μέσα στον καυτό καλοκαιρινό ήλιο οι Ελδυκάριοι δέχτηκαν τα φονικά πλήγματα των
αμυνόμενων αλλά και της Τούρκικης Αεροπορίας που κυριαρχούσε στους ουρανούς
αφού η Ελλάδα δίσταζε να εμπλακεί και να στείλει υποστήριξη. Φυσικά η επίθεση
απέτυχε και ο θύλακας δεν κατελήφθη…
Όσο για τον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς τον
Ταξίαρχο Γεωργίτση Μιχαήλ; Αυτός είχε τοποθετηθεί κατ’αντικατάσταση του κανονικού
αρχηγού ΓΕΕΦ για να εκτελέσει το πραξικόπημα αφού ήταν άνθρωπος εμπιστοσύνης
των Αθηνών και του Ιωαννίδη. Ουσιαστικά υπήρξε ανίκανος να αντιδράσει και φέρει
μεγάλο βάρος της ευθύνης για την αδράνεια της Εθνικής Φρουράς να αντιδράσει…
Μάχες δεν έγιναν
μόνο στη βόρεια ακτή της απόβασης και στη Λευκωσία. Μάχες έγιναν σε όλους τους Τουρκοκυπριακούς
θύλακες των μεγάλων πόλεων. Στη Λεμεσό περίπου 1000 Τουρκοκύπριοι άνοιξαν πυρ
το πρωί της 20ης Ιουλίου παράλληλα με την εισβολή. Οι ελληνοκύπριοι
σχημάτισαν γρήγορα ομάδες εφόδου αποτελούμενες κυρίως από ενθουσιώδεις μαθητές.
Αρχηγός τους ο έφεδρος ανθυπολοχαγός-δάσκαλος
Πανίκος Πουργουρίδης που όρμησε μπροστά υψώνοντας το Καλάσνικωφ του Γεωργίου
Γρίβα πριν πέσει νεκρός από τα εχθρικά πυρά. Τελικά ο θύλακας έπεσε το μεσημέρι
με συμφωνία παράδοσης των Τουρκοκύπριων.
Ο θύλακας της Πάφου
υπήρξε ισχυρότερος και μάλιστα απείλησε να καταλάβει την πόλη. Ως από μηχανής
θεός ένα ελληνικό αρματαγωγό το «ΛΕΣΒΟΣ» που μετέφερε στην Ελλάδα την παλαιά
ΕΛΔΥΚ γύρισε πίσω με διαταγή του Κυβερνήτη Πλωτάρχη Ελ.Χανδρινού και αποβίβασε τους στρατιώτες που κατανίκησαν τους Τουρκοκύπριους
και έσωσαν την Πάφο.
Οι
Τουρκοκυπριακοί θύλακες σε Αμμόχωστο και Λάρνακα επίσης αναγκάστηκαν να
παραδοθούν.
Τη νύχτα της 21ης
Ιουλίου έφτασαν από την Ελλάδα 20 μεταγωγικά αεροπλάνα Noratlas που μετέφεραν την A’ μοίρα Καταδρομών. Η επιχείρηση είχε την κωδική
ονομασία «Νίκη». Από τραγικό λάθος το Noratlas «Νίκη 4» χτυπήθηκε από τα αντιαεροπορικά πυρά της Εθνικής
Φρουράς και κατερρίφθη πάνω από τη Λευκωσία. Τα υπόλοιπα αεροπλάνα κατάφεραν
και αποβίβασαν τους καταδρομείς που έστησαν γραμμή άμυνας στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
Εν τω μεταξύ την
ίδια νύχτα οι 31,32,33,34 μοίρες καταδρομών της εθνικής φρουράς κατέλαβαν τα
υψώματα του Πενταδάχτυλου μεταξύ
Πεντεμιλίου και Κιόνελι αλλά μην έχοντας υποστήριξη αναγκάστηκαν να
υποχωρήσουν αφήνοντας έτσι ελεύθερο το χώρο και επιτρέποντας την ένωση των
Τούρκικων τμημάτων την επόμενη μέρα.
Την επομένη το
251 ΤΟ του Κουρούπη υποχώρησε προς Κερύνεια στήνοντας μαζί με άλλα τμήματα της Εθνικής
Φρουράς πρόχειρες αμυντικές θέσεις στα δυτικά της πόλης. Οι τούρκικες δυνάμεις
έχοντας υπεροπλία κατανίκησαν τους αμυνόμενους και μπήκαν στην Κερύνεια. Ο
Κουρούπης βλέποντας πως όλα είχαν χαθεί διέταξε μια έσχατη αντεπίθεση στην
οποία ηγήθηκε ο ίδιος;. Κανείς δεν τον ξαναείδε.
Η Κερύνεια έπεσε…
Και την ίδια
στιγμή τα στρατεύματα εισβολής περνούσαν τον Πενταδάχτυλο και ενώνονταν με το θύλακα
του Κιόνελι δημιουργόντας ένα θανάσιμο διάδρομο μεταξύ Κερύνειας και Λευκωσίας…
Έτσι τη νύχτα της
22 Ιουλίου όταν ξεκίνησε η πρώτη εκεχειρία και έληξε ο Αττίλας 1 οι Έλληνες
κρατούσαν τα χωριά της Λαπήθου και του Καραβά δυτικά της Κερύνειας καθώς και το
αεροδρόμιο και το μεγαλύτερο τμήμα της Λευκωσίας στα δυτικά. Στα ανατολικά οι
Ελληνικές δυνάμεις είχαν παραταχτεί ανατολικά της Κερύνειας και μέχρι τη
Λευκωσία καλύπτοντας τη χερσόνησο της Καρπασίας και την πεδιάδα της Μεσσαριάς. Όμως
μεταξύ Κερύνειας και Κιόνελι ήταν πλέον Τούρκικο έδαφος…
Το τι έγινε στη
συνέχεια είναι μια άλλη ιστορία εξίσου τραγική…
