Λατινικά: Ασκήσεις εμπέδωσης στο κείμενο 31

Επιμέλεια ασκήσεων: Σόνια Σιούτη

Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est: «Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat». Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit.

1.    nobili genere: Να κλίνετε τη συνεκφορά στους δύο αριθμούς.

2.    exercitui: Να αναγνωρίσετε τον τύπο γραμματικά και να γράψετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό.

3.    castris: Να επισημάνετε την ιδιαιτερότητα του τύπου και να τον κλίνετε στον αριθμό που βρίσκεται.

4.    his verbis: Να κλίνετε την αντωνυμία στο ίδιο γένος στον άλλο αριθμό.

5.    virtute, viribus, cupiditate: Να γράψετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό.

6.    quanto miles: Να αναγνωρίσετε την αντωνυμία γραμματικά και να την κλίνετε σε όλα τα γένη, στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό.

7.    fortiori: Να γράψετε τα παραθετικά του αντίστοιχου επιρρήματος.

8.    cuius: Να κλίνετε τον τύπο στο ίδιο γένος και στον ίδιο αριθμό.

9.    natus: Να κλίνετε τη μετοχή του μέλλοντα στο ίδιο γένος, στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό.

10.  praefuit: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του τύπου και να κλίνετε τους συντελικούς χρόνους.

11.  abstinerent: Να αναγνωρίσετε τον τύπο γραμματικά και να τον αντικαταστήσετε χρονικά.

12.  praeterequitavit: Να αναγνωρίσετε τον τύπο γραμματικά και να κλίνετε τον μέλλοντα σε όλες τις εγκλίσεις στην ίδια φωνή.

13.  Congrediamur: Να κλίνετε την οριστική του παρατατικού στην ίδια φωνή.

14.  lacessitus est: Να γράψετε τον ίδιο τύπο στην ενεργητική φωνή.

15.  cernatur: Να γράψετε το γ΄ ενικό πρόσωπο του παρακειμένου σε όλες τις εγκλίσεις της ενεργητικής φωνής.

16.  Να γράψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τον σύνδεσμο ut και να τις χαρακτηρίσετε συντακτικά.

17.  quanto miles Latinus Romano virtute antecellat: Να δικαιολογήσετε την εκφορά της δευτερεύουσας πρότασης.

18.  hoste: Να σχηματίσετε μία ισοδύναμη συντακτικά μορφή.

19.  Να εντοπίσετε στο κείμενο τους ονοματικούς ετερόπτωτους προσδιορισμούς και να επισημάνετε τους όρους στους οποίους αποδίδονται.

20.  Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους τύπους του κειμένου.

Η απαρεμφατική σύνταξη στα λατινικά

Εξαιρετικό υλικό του συναδέλφου Κωνσταντίνου Μαντή

latistor.blogspot.com

Α. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Στα Λατινικά η κύρια πρόταση κρίσεως που εξαρτάται από κάποιο ρήμα (λεκτικό, δοξαστικό, γνωστικό, αισθήσεως σημαντικό) μετατρέπεται σε ειδικό απαρέμφατο (που λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος), αφού η Λατινική γλώσσα δε διαθέτει δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις.

Ισχύουν οι εξής μετατροπές:

§  Τα ρήματα Ενεστώτα ή Παρατατικού, μετατρέπονται σε απαρέμφατο Ενεστώτα.

§  Τα ρήματα Παρακειμένου ή Υπερσυντελίκου, μετατρέπονται σε απαρέμφατο Παρακειμένου.

§  Τα ρήματα χρόνου Μέλλοντα ή Συντελεσμένου Μέλλοντα, μετατρέπονται σε απαρέμφατο Μέλλοντα.

Ιδιαίτερη προσοχή δίνουμε στο Υποκείμενο του Απαρεμφάτου, το οποίο στα Λατινικά δηλώνεται σε Αιτιατική ακόμη κι όταν έχουμε ταυτοπροσωπία (λατινισμός).

π.χ.

Η κύρια πρόταση:

Brutus ex vulnere dolore magno cultrum extrahit (Ο Βρούτος με μεγάλο πόνο βγάζει το μαχαίρι από την πληγή),

αν εξαρτηθεί από την πρόταση

Collatinus tradit (Ο Κολλατίνος διηγείται), θα μετατραπεί ως εξής:

Ø  Collatinus tradit Brutum (σε Αιτιατική ως Υπ. Απαρεμφάτου) ex vulnere dolore magno cultrum extrahere (Απαρέμφατο Ενεστώτα)

Παρατηρούμε ότι  οι βασικές αλλαγές είναι η μετατροπή του ρήματος σε απαρέμφατο και η τοποθέτηση του Υποκειμένου του σε Αιτιατική. Ενώ, οι άλλοι όροι της πρότασης παραμένουν ως έχουν, εκτός κι αν υπάρχει ομοιόπτωτος προσδιορισμός του υποκειμένου, ο οποίος θα πρέπει να τεθεί στην ίδια πτώση με το υποκείμενο (αιτιατική). 

Αν στην ίδια πρόταση θέσουμε ως εξάρτηση την κύρια Brutus tradit, δημιουργώντας ταυτοπροσωπία ανάμεσα στο ρήμα εξάρτησης και το απαρέμφατο, θα μετατραπεί ως εξής:

Ø  Brutus tradit se ex vulnere dolore magno cultrum extrahere  (Ο Βρούτος διηγείται ότι αυτός βγάζει με μεγάλο πόνο το μαχαίρι από την πληγή)

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου δηλώνεται σε αιτιατική έστω κι αν έχουμε ταυτοπροσωπία (Λατινισμός).

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο λατινισμός αίρεται όταν το ρήμα εξάρτησης είναι λεκτικό ή δοξαστικό παθητικής φωνής. Στην περίπτωση αυτή το ρήμα εξάρτησης και το απαρέμφατο έχουν το ίδιο υποκείμενο (ταυτοπροσωπία) το οποία τίθεται σε πτώση ονομαστική.

Για παράδειγμα, αν η προηγούμενη πρόταση εξαρτηθεί από τον τύπο fertur (ή dicitur), τότε θα μετατραπεί ως εξής:

Ø  Brutus ex vulnere dolore magno cultrum extrahere fertur/dicitur (Φέρεται / Λέγεται ότι ο Βρούτος βγάζει με μεγάλο πόνο το μαχαίρι από την πληγή).

ΑΡΑ: Τα παθητικά ρήματα εξάρτησης είναι προσωπικά και έχουν το ίδιο υποκείμενο με το απαρέμφατο, σε πτώση Ονομαστική (άρση λατινισμού).

Β. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΤΕΛΙΚΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ

Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας, όταν εξαρτώνται από ρήμα κελευστικό, προτρεπτικό, αποτρεπτικό ή βουλητικό, τρέπονται σε:

§  Βουλητική Πρόταση (ut + Υποτακτική) ή

§  Τελικό Απαρέμφατο (αναλόγως του ρήματος εξάρτησης).

ΠΡΟΣΟΧΗ:  Με το Τελικό Απαρέμφατο, όταν έχουμε ταυτοπροσωπία, πρέπει να δηλωθεί το Υποκείμενό του σε Αιτιατική, όταν είναι είτε παθητικό είτε το esse (ως συνδετικό).

π.χ.

Να μετατραπεί η σύνταξη της πρότασης σε απαρεμφατική∙ ως ρήμα εξάρτησης ενν.: (Sallustius) tradit...

Catilinam improbi viri consecuti sunt (είχαν ακολουθήσει τον Κατιλίνα αχρείοι άντρες)

Ø  Sallustius tradit Catilinam improbos viros consecutos esse [Τρέπουμε το Ρήμα χρόνου Παρακειμένου σε Απαρέμφατο Παρακειμένου, το οποίο τίθεται σε πληθυντικό αρσενικού, ακολουθώντας το γένος και τον αριθμό του υποκειμένου του, και θέτουμε το υποκείμενό του σε Αιτιατική (viros). Προσέχουμε πως και ο επιθετικός προσδιορισμός της λέξης viros ως ομοιόπτωτος θα τραπεί σε Αιτιατική (improbos)]