Οι αναφορικές προτάσεις εισάγονται
με αναφορικές
αντωνυμίες (ὃς, οἷος, ὅσος, ὁπόσος, ἡλίκος, ὅστις, ὁπότερος, ὁποῖος, ὁπηλίκος, ὁπόσος κτό) ή με αναφορικά
επιρρήματα (ὅπου, ὅθεν, ὁπόθεν, ὡς, ὅπως, ὅποι
κτό) και προσδιορίζουν κάποιον όρο μίας άλλης πρότασης.
Οι αναφορικές
προτάσεις διακρίνονται σε ονοματικές και επιρρηματικές. Οι
ονοματικές εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες . Μία ονοματική αναφορική
πρόταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί:
- ως υποκείμενο (π.χ. Ὅστις ἑαυτὸν φιλεῖ μετ΄ ἐμοῦ μαχέσθω.)
- ως κατηγορούμενο (π.χ. Οὗτός ἐστιν ὃς ἀπέκτεινεν τοὺς στρατηγοὺς.)
- ως αντικείμενο (π.χ. Ἀποκτείνουσιν ὃν οἴονται ἀδικεῖν.)
- ως παράθεση (π.χ. Ἦν δὲ τὶς Ἀπολλοφάνης, ὃς ξένος ἐγένετο.)
- ως επεξήγηση (π.χ. Οἶμαι ἡμᾶς παθεῖν τοιαῦτα, ἃ τοὺς ἐχθροὺς οἱ θεοὶ ποιήσειαν.)
- ως επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός (π.χ. Τοῦτό ἐστι τὸ πλοῖον, ὃ εἰς Δῆλον Ἀθηναῖοι πέμπουσιν.)
Οι επιρρηματικές
εισάγονται κυρίως με αναφορικά επιρρήματα και χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί
προσδιορισμοί. (π.χ. Οἱ Τραπεζούντιοι, ὁπόθεν τὰ ἐπιτήδεια ῥᾴδιον ἦν λαβεῖν, οὐκ ἦγον.)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Υπάρχει
περίπτωση ορισμένες ονοματικές αναφορικές προτάσεις να περιέχουν και
επιρρηματική έννοια. Έτσι , μπορεί να δηλώνουν :
- αιτία (αναφορικές αιτιολογικές) π.χ. Θαυμαστὸν ποιεῖς , ὃς ἡμῖν ποτε δίδως.
- σκοπό (αναφορικές τελικές) π.χ. Ἔδοξε τῷ δήμῳ τριάκοντα ἄνδρας ἑλέσθαι , οἱ τοὺς πατρίους νόμους συγγράψουσι.
- αποτέλεσμα (αναφορικές αποτελεσματικές) π.χ. Οὐκ ἦν τοσαῦτα χρήματα, ἃ ἡμᾶς ἀποτρέψει τὰ δίκαια ποιεῖν.
- υπόθεση (αναφορικές υποθετικές) Οι προτάσεις αυτές ισοδυναμούν με υπόθεση σε έναν υποθετικό λόγο και εκφέρονται όπως και οι υποθετικές προτάσεις , ανάλογα με το είδος του υποθετικού λόγου.
Ø Οι αναφορικές προτάσεις που δηλώνουν
παρομοίωση ή σύγκριση λέγονται παραβολικές
και εισάγονται με τα αναφορικά ὡς , ὥσπερ , ὅπως , ὅσον , ὅσῳ
κ.ά.
Ø Η αναφορική αντωνυμία ὃς στην αρχή περιόδου πολλές φορές
δεν εισάγει δευτερεύουσα αναφορική πρόταση αλλά κύρια.
Σόνια Σιούτη, φιλόλογος
Σχόλια