Οι εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΣΤΟΝ ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ

Οι υποθετικές προτάσεις στον πλάγιο λόγο ακολουθούν τους ίδιους κανόνες κατά τη μετατροπή του ευθέος λόγου στον πλάγιο. Η απόδοση , η οποία είναι κύρια πρόταση , ακολουθεί τους κανόνες της μετατροπής των κυρίων προτάσεων. Αυτοί οι Υποθετικοί Λόγοι λέγονται Εξαρτημένοι και είναι δυσδιάκριτοι εκ πρώτης όψεως.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

·         Η Υπόθεση ( υποθετική πρόταση ) είναι ευδιάκριτη και δεν αποκλίνει από τη σύνταξη των δευτερευουσών προτάσεων .  Αναλυτικότερα :

   1. όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, τότε η υποθετική πρόταση δε μεταβάλλεται ως προς το σύνδεσμο και την έγκλιση .
2. όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου, η Οριστική ή η Υποτακτική μετατρέπονται σε Ευκτική του Πλαγίου Λόγου.
3.    στην περίπτωση που η Υποθετική πρόταση μετατρέψει την Υποτακτική σε Ευκτική του Πλαγίου Λόγου , τότε οι υποθετικοί σύνδεσμοι ἐὰν , ἂν , ἢν  μετατρέπονται σε εἰ .

·         Η Απόδοση στους Εξαρτημένους Υποθετικούς Λόγους είναι δυσδιάκριτη . Ακολουθεί τους κανόνες μετατροπής των κυρίων προτάσεων στον πλάγιο λόγο. Αναλόγως του ρήματος εξάρτησης η Απόδοση έχει τη μορφή :

Απόδοση στον ευθύ λόγο	Απόδοση στον πλάγιο λόγο
ΚΡΙΣΕΩΣ	Ειδική πρόταση , ειδικό απαρέμφατο , κατηγορηματική μετοχή
ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ	Τελικό απαρέμφατο
ΕΥΘΕΙΑ ΕΡΩΤΗΣΗ	Πλάγια ερωτηματική πρόταση

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ

Παραδείγματα μετατροπής από ευθύ σε πλάγιο λόγο

1^ο είδος : ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Ε.Λ. Εἰ εἰσί βωμοὶ ,εἰσί καὶ θεοί.

Π.Λ. Σωκράτης λέγει ὅτι  , εἰ εἰσί βωμοι , εἰσί και θεοί. ( ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ )

Π.Λ. Σωκράτης ἔλεγεν ὅτι , εἰ εἶεν βωμοὶ , εἶεν καὶ θέοι. ( ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ )

Ε.Λ. Εἰ βούλει , μένε.

Π.Λ. Κῦρος κελεύει  τοῦτον μένειν , εἰ βούλεται. ( ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ )

Π.Λ. Κῦρος ἐκέλευε τοῦτον μένειν , εἰ βούλοιτο. ( ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ)

2^ο είδος : ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Ε.Λ. Εἰ μὴ φῶς ἂν εἴχομεν , ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἂν ᾖμεν.

Π.Λ. Λεγουσιν ( ἔλεγον ) ὅτι , εἰ φῶς μὴ εἶχον , ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἂν ᾖσαν.

Ε.Λ. Εἰ ἔπραττον ταῦτα , ἡμάρτανον ἂν.

Π.Λ. Γιγνώσκω ( ἔγνων ) , εἰ ταῦτα ἔπραττον , τούτους ἁμαρτάνοντας ἂν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Στο Μη Πραγματικό η  Υπόθεση παραμένει ως υποθετική πρόταση και η έγκλισή της δε μεταβάλλεται ποτέ. Η Απόδοση μετατρέπεται σε μία από τις μορφές του πλάγιου λόγου που απαιτεί το ρήμα εξάρτησης ( δηλ. ειδική πρόταση , ειδικό απαρέμφατο , κατηγορηματική μετοχή ) . Υποθετική και Κύρια πρόταση δεν μεταβάλλουν την έγκλιση.

3^ο είδος : ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ

Ε.Λ. Ἐὰν (ἂν , ἢν ) ἧς φιλομαθὴς , ἔσει καὶ  πολυμαθὴς.

Π.Λ. Λυσίας λέγει ὅτι , ἐὰν (ἂν , ἢν ) φιλομαθὴς , ἔσται καὶ πολυμαθὴς. (ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ )

Λυσίας ἔλεγεν ὅτι , εἰ εἴη φιλομαθὴς , ἔσοιτο καὶ πολυμαθὴς  . ( ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ)

Ε.Λ. Ἐπειδὰν διαβῶμεν , τὴν κρίσιν ποιήσομεν.

Π.Λ. Ἀγησίλαός φησιν , ἐπειδὰν διαβῶσι , τὴν κρίσιν ποιήσειν. ( ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ )

Π.Λ. Ἀγησίλαος ἔφη , ἐπειδὴ διαβαῖεν , τὴν κρίσιν ποιήσειν. ( ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Όταν ο Πλάγιος Λόγος εξαρτηθεί από ρήμα ιστορικού χρόνου, τότε το αοριστολογικό αν αποβάλλεται και η Υποτακτική μετατρέπεται σε Ευκτική του Πλαγίου Λόγου.

4^ο είδος : ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ

Ε.Λ. Ἐὰν (ἂν ,ἤν ) τις κλέπτῃ , θάνατος ζημία ἐστὶ.

Π.Λ. Λέγουσιν ὅτι , ἐὰν ( ἂν , ἤν ) τις κλέπτει , θάνατος ζημία ἐστὶ. ( ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ )

Π.Λ. Ἔλεγον ὅτι , εἰ τὶς κλέπτοι , θάνατος ζημία εἴη. ( ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ)

5^ο είδος : ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΛΕΓΟΝΤΟΣ

Ε.Λ. Τὶς νίκη ἂν εἴη , εἰ κρατήσαις Χίου;

Π.Λ. Ἐρωτᾳ ( ἠρώτα ) τις νίκη ἂν εἴη , εἰ κρατήσαι Χίου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Η Υπόθεση παραμένει αμετάβλητη και η Απόδοση μετατρέπεται σε μία από τις μορφές του πλάγιου λόγου που απαιτεί το ρήμα εξάρτησης ( δηλ. ειδική πρόταση , ειδικό απαρέμφατο , κατηγορηματική μετοχή).

6^ο είδος : ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Ε.Λ. Εἰ τίνι ἐντυγχάνοιεν , ἀπέκτεινον.

Π.Λ. Κῦρος οἶδε τούτους ἀποκτείνοντας , εἴ τινι ἐντυγχάνοιεν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Η Υπόθεση παραμένει αμετάβλητη και η Απόδοση μετατρέπεται σε μία από τις μορφές του πλάγιου λόγου που απαιτεί το ρήμα εξάρτησης ( δηλ. ειδική πρόταση , ειδικό απαρέμφατο , κατηγορηματική μετοχή).

Σόνια Σιούτη, φιλόλογος